Duurzaam Duurzaamheid is een woord dat vaak te pas en te onpas wordt gebruikt. Volgens het Genootschap Onze Taal heeft de term duurzaam betrekking op dingen die geproduceerd of verkregen zijn op een manier die het milieu en de natuur zo min mogelijk belast. Duurzaam betekent kortom: ‘relatief milieuvriendelijk’, ‘grondstofbesparend’. Zuinig omgaan met grondstoffen en hergebruik van afval valt daar onder. De overheid heeft de levensmiddelenindustrie de opdracht opgelegd duurzamer om te gaan met verpakkingen. Elke jaar moet steeds meer verpakkingsmateriaal aan de eis van hergebruik voldoen. De invoering van statiegeld op blik is in dat kader gedaan. In een bierbrouwerij wordt bier naast in blik ook vaak verpakt in flessen en fusten. Bij de craftbrouwerijen gaat het daarbij vaak om eenmalige PET-fusten en statiegeldloze flessen. Voor de branchevereniging van onafhankelijke brouwerijen Craft was de taakstelling van de overheid aanleiding om te onderzoeken op welke wijze het bier van de kleinere brouwerijen duurzamer kan worden verpakt. Tijdens de Dutch Craft Beer Conference 2024, die op 1 februari 2024 in Den Bosch werd gehouden zijn oplossingen voor zowel bierfusten als bierflessen gepresenteerd.
Fustenpool De oplossing voor de eenmalige (PET)fusten is een niet-commerciële fustenpool. De deelnemende brouwerijen huren een fust voor een vast bedrag per maand. Alle deelnemers hebben dezelfde fusten: 20 liter met een schuifkoppeling. De fusten zien allemaal hetzelfde uit. Aan de hand van een ringvormig etiket dat op het fust ligt, kan de horecamedewerker zien welk bier in fust zit. De fusten zelf zijn volkomen identiek. Deelname van het project met de naam Keg United heeft diverse voordelen. Het belangrijkste voordeel is de lage huurprijs (€ 0,98 per maand) ten opzichte die van de commerciële fustenverhuurders. Dit kan door lage overheadkosten en het feit dat Keg United geen voorraad aan fusten aanhoudt, alles staat bij de leverancier. De deelnemers hoeven hierdoor geen dure fusten aan te schaffen. De afnemers van de fusten (de horeca en bierhandelaren) betalen € 30 statiegeld per fust. Het statiegeld is bedoeld om te zorgen dat de fusten weer ingeleverd worden en is gelijk aan het gebruikelijke statiegeld. Na het inleveren gaan de fusten naar een wasinstallatie en kunnen weer gevuld worden door een deelnemer van de pool. Keg United start met 40.000 fusten. 20.000 fusten zijn in de pool ingebracht door de brouwerijen die meteen instapten in het project en 20.000 fusten zijn nieuw ingekocht. Een ander groot voordeel zijn de lagere retourkosten. Fusten verzonden van bijvoorbeeld een Rotterdamse brouwerij naar horeca in Groningen hoeven niet in Groningen opgehaald worden, maar kunnen in Rotterdam uit de pool worden gehaald. De fusten die naar Groningen gezonden zijn kunnen daar ingeleverd worden. De pool is minder geschikt voor fusten die naar het buitenland gaan. De kans dat die fusten retour komen is veel lager dan de fusten die in de Benelux en een deel van Duitsland gaan. Om te zorgen dat je als brouwerij niet je niet elke maand de huurprijs betaalt kun je voor de export beter eenmalige fusten kiezen ondanks een milieutoeslag op deze fusten.
Retourflessen Voor ons hobbybrouwers is het bovenstaande niet zo van belang tenzij je zo nu en dan een batch bier ergens laat brouwen als huurbrouwer. Interessanter was voor ons het verhaal over de retourflessen. De meeste crafbrouwers vullen hun bieren af in longneck flessen van 33 cl. De etiketten zijn soms van plastic en worden met een moeilijk te verwijderen lijm op de flessen geplakt. Dit bemoeilijkt het hergebruik in belangrijke mate. Je kunt als hobbybrouwer de lijm verwijderen met terpentine en dergelijke, maar dat is niet zo heel erg duurzaam. Een commissie van de branchevereniging Craft heeft bekeken wat de beste oplossing zou zijn voor het duurzaam verpakken van craftbier in flessen. Ze kwamen tot de conclusie dat massaal overstappen op de BRN flessen het slimste is om te doen. Er kan dan gebruik worden gemaakt van de spoelcapaciteit van de grote Nederlandse brouwers. Al snel bleek namelijk dat het ontwikkelen van een gezamenlijk fles voor de Nederlandse craftbrouwers geen haalbare kaart was. Het idee is dat je als craftbrouwer een BRN fles koopt, deze afvult en verkoopt. Naar de hele retourgang van de flessen heb je geen omkijken, dat loopt via de “Nederlandse Brouwers”, de vereniging van de grotere bierbrouwerij in Nederland. Tussen de 90 en 95% van al het bier dat in Nederland wordt geproduceerd zijn de Nederlandse Brouwers verantwoordelijk. Gebleken is dat het opnemen van de stroom flessen van de craftbrouwers geen probleem is. Een BRN-fles kan zo’n 20 keer gevuld worden. In de praktijk betekent dit dat de fles de eerste keer gevuld wordt door een craftbrouwer en de 19 keren daarna door een grote brouwerij. Op de vraag van de dagvoorzitter Patrick Stoof of je als craftbrouwer niet een stukje eigenheid en identiteit opgeeft als je je bier afvult in dezelfde fles als die van de grote brouwers, antwoordt de vertegenwoordiger van de commissie, Dennis Stevens, dat inderdaad een klein beetje wordt ingeleverd op de identiteit van de crafbrouwers als groep. Onderzoek heeft echter uitgewezen dat de vorm van de fles een bierconsument niet zo veel uitmaakt. Een individuele brouwerij wordt het meest herkend aan de stijl van de etiketten. Op welke fles het etiket geplakt zit maakt de consument niet zo veel uit. Een IPA hoeft niet per se in een longneck te zitten.
Mogelijk moeten sommige craftbrouwers anders gaan werken. Bij sommige brouwerijen worden de flessen eerst geëtiketteerd met een plastic etiket voordat de fles afgevuld wordt. Bij gebruik van papieren etiketten zal dat wellicht niet mogelijk zijn en dient de volgorde van labelen en afvullen omgekeerd moeten worden. Het kan dus zijn dat er wat aangepast moet worden. Er zijn een paar voorwaarden om als craftbrouwer aan het systeem mee te kunnen doen.
Ten eerste moeten de flessen aangekocht worden bij speciale leveranciers.
Ten tweede mogen de etiketten niet van plastic zijn, maar van papier en moeten de etiketten van de flessen kunnen worden afgeweekt. Het papier dat vrijkomt wordt hergebruikt en moet daarom vrij zijn van plastic.
Ten derde moet de deelnemende craftbrouwer doorgeven hoeveel flessen hij op de markt heeft gezet zodat bekend is hoeveel BRN flessen in omloop zijn.
Ten vierde moet er een kleine bijdrage betaald worden voor de absorptiekosten. Dat wil zeggen de kosten voor de inname en eerste reiniging van de flessen.
De aanschafkosten per BRN fles zijn wat hoger dan die van een longneck. Daar staat tegenover dat je als craftbrouwer € 0,10 terug ontvangt (statiegeld). Van het statiegeld moet € 0,035 betaald worden voor de absorbtiekosten. Per saldo zijn de kosten per fles nagenoeg gelijk dan wel iets lager. De kosten hoeft dus geen drempel te zijn om mee te doen. Overigens wordt er geen geld verdient door de Nederlandse Brouwers door deze deal. De genoemde € 0,035 is kostendekkend. De craftbrouwers zijn niet verplicht om meteen mee te doen, maar de verwachting is dat de druk vanuit de overheid (verplichte hogere afvalverwijderingsbijdrage) en retail steeds hoger wordt. Vooral dat laatste is belangrijk omdat het bier verkocht moet worden.
Door: Jacques Bertens 
