Dit kun je ’s zomers op een terras nog wel eens horen roepen. En dan is het knap van de bediening, wanneer die met een bier aankomt dat de klant bedoelde. Want: wat bedoelde de klant eigenlijk?. Misschien een Tripel, misschien een Dubbel, maar misschien ook wel iets heel anders.
De aanleiding voor dit verhaal is eigenlijk dat de leden van De Roerstok in het voorjaar van 2023 als lustrumbier voor 2024 kozen voor een Tripel. En de ONK commissie van De Roerstok besloot, ongeveer ook in die tijd, dat het kloonbier voor het ONK 2024 zou worden de Zundert 8. Op het moment dat dat werd besloten was het geen Tripel, maar in de aanloop naar de zomer verscheen, schijnbaar vanuit het niets, de toevoeging “Tripel” op het etiket. Laten we eens kijken wat er zoal aan ten grondslag ligt. Ik realiseer me dat er grote verschillen tussen de lezers zijn: sommigen weten precies alles over biertypen en anderen zijn nog lerende. Vergeef me dat ik vooraan begin. Ik zal wat schrijven aan de hand van vragen.
Is een Tripel hetzelfde als een Trappist? Een Tripel is een bierstijl. Een Trappist is een monnik die leeft in een Trappistenabdij en deze monniken behoren tot de Orde der Cistersiënzers van de Strikte Observantie. En een Trappistenbier (dat bedoelde onze terrasbezoeker waarschijnlijk) is een bier dat gebrouwen is in een Trappistenabdij door – of onder de verantwoordelijkheid van - een Trappist. Dat zou een Tripel kunnen zijn, maar ook ieder ander bier.
Is een Tripel een Abdijbier? Een Tripel is geen Abdijbier. Iedereen mag een Tripel maken en dat kan in een abdij gebeuren of elders. De benaming Abdijbier is in België een beschermde benaming: daar moet Abdijbier in een abdij gemaakt worden of tenminste een relatie hebben met een (voormalige) abdij, waar het bier ooit werd gemaakt. Én de brouwer moet nog steeds toestemming hebben van de (wettelijke nazaten van de) abdij en geld afdragen aan deze abdij of nazaten. In Nederland is de benaming Abdijbier niet beschermd. Iedereen mag zijn bier dus Abdijbier noemen.
Is een Trappistenbier een Abdijbier? Dat is onmiskenbaar zo: een Trappistenbier wordt in een abdij gemaakt, want een Trappistenklooster is een abdij.
Omgekeerd: is een Abdijbier ook altijd een Trappistenbier? Nee, dat is niet zo. In België niet omdat, hoewel Abdijbier in een abdij wordt gemaakt (of daar een relatie mee heeft), dat niet perse een Trappistenabdij hoeft te zijn: dat kan ook een abdij van een andere orde zijn. En in Nederland niet omdat een Abdijbier helemaal niet in een abdij gemaakt hoeft te zijn of een relatie hoeft te hebben met een abdij, laat staan een Trappistenabdij. Maar zowel in België als in Nederland is Trappistenbier wel een beschermde benaming.
Welke Tripels zijn Trappistenbieren? Dat zijn er niet veel: La Trappe en Zundert 8 in Nederland, Westmalle, Rochefort en Chimay in België en Tre Fontane in Italië.
En welke Tripels zijn Abdijbieren? Dat zijn er iets meer. De bekendste zijn: Grimbergen, Afflichem, Sint Bernardus, Maredsous, Leffe. Welke Trappistenkloosters maken wel bier maar geen Tripel? Dat zijn Westvleteren en Orval in België, Engelszell in Oostenrijk, Spencer in de Verenigde Staten en Tynt Meadow in Engeland.
Maar wat ís nou eigenlijk een Tripel? De eerste Tripel komt uit Westmalle. Het klooster aldaar begon in 1836 met het brouwen van bier. In 1922 werd voor het eerst candijviesuiker gebruikt bij het brouwen. In 1931 werd af en toe een blond bier gebrouwen, maar de verkoop liep niet echt goed. In 1933 werd, afgeleid van dat blonde bier, een Superbier gebrouwen: een Tripel. Zij waren de eersten. We weten natuurlijk niet hoe dat bier van 1933 smaakte. Ongetwijfeld zullen de monniken claimen dat het recept sindsdien niet meer veranderd is, maar dat zullen we nooit achterhalen en is ook niet te bewijzen. Maar de verkoop van deze Tripel liep wel goed. Eigenlijk zou je kunnen zeggen (al heb ik dit niet geverifieerd): Tripel eerst in Westmalle, toen in andere Trappistenkloosters, toen in andere kloosters, toen door seculiere brouwers.
Nu hebben we nog niet de vraag beantwoord. Een beetje lomp gezegd is een Tripel een sterke blonde, maar dan gemaakt met een speciale gist. Deze gist moet een wat kruidachtige, kruidnagel-, koriander-achtige smaak hebben. Kruidachtig als herbal, niet spicy. Daarom voegen sommige brouwers ook wel wat koriander toe, als ze een gist willen gebruiken die deze kenmerken niet heeft.
Grondstoffen:
pilsmout met hooguit 3 – 5 % andere mout, bijvoorbeeld Vienna of Amber, maar géén Caramelmout
de hop is Saaz, Hallertau, Tettnang en/of Styrian Goldings,
gist is
White Labs 500, 530, 540 of 550,
Wyeast 3787, 1214 of 1762,
M31,
la Trappe dubbel (opkweken)
Zundert 8 (opkweken)
De technische kenmerken zijn:
begin s.g. 1065 – 1080 (in de V.S. 1075-1085),
alcoholgehalte 7,5 – 9,5 %,
kleur 10 – 24 EBC (in de V. S. 7 – 14),
bitterheid 15 – 40 EBU (in de V.S. 20 – 40),
koolzuur 0,55 – 0,70 %.
Sensorische kenmerken:
stevig schuim dat lang blijft staan,
veel koolzuurprikkeling,
complexe smaak, vooral door de gist. Het heeft een broodachtige/granige zoetheid, een beetje citrus, beetje kruidnagel/kruidig,
wel hopbitterheid maar géén hoparoma
een lichte body (het is geen volmout bier), licht alcoholwarmend, nooit zwaar, dik of zoet, het heeft een droge afdronk en een wat zoete nasmaak.
Je zou je kunnen afvragen wat dan het verschil is tussen een Sterke Blonde en een Tripel. En dat is een heel goede vraag, want het verschil is maar klein. Beide biertypen zijn niet wettelijk beschermd, dus gaan we kijken bij de enige officiële instantie die we kennen wat betreft biertypen en dat is de BKG gids (de gids van het Bier Keurmeesters Gilde. Je kunt deze gratis downloaden). En als je beide typen gaat vergelijken zie je dat de verschillen heel erg klein zijn. Een korte beschrijving van de verschillen. Het alcoholgehalte is vrijwel gelijk. De beschrijving van de geur is vrijwel gelijk, het enige verschil is dat bij de Tripel beschreven wordt dat er een fenol-achtige kruidigheid in mag zitten die doet denken aan kruidnagel of peper, maar deze mag niet overheersen. Hoparoma mag bij Tripel eigenlijk niet en bij Sterke Blonde wel en bij het aroma van de Sterke Blonde mag iets DMS zitten, zeg maar de geur van gekookte witte kool (oneerbiedig gezegd). De Sterke Blonde mag iets fruitachtig smaken (al zou ik dat een geur noemen, maar zo niet de BKG gids), de Tripel niet. Er zit iets verschil in de beschrijving van het mondgevoel (Blonde niet alcoholwarmend en plakkend, Tripel mag dat wel zijn) en de nasmaak is, net als bij de geur, ietwat fruitig bij de Blonde en kruidig bij de Tripel. Verder is de beschrijving van de nasmaak identiek.
Oftewel, als je op een terrasje een Tripel bestelt en de bediening schuift een blonde onder je neus, dan zul je het niet merken. Een beetje cynisch: een bier is een Tripel als dat op het etiket staat (maar dat geldt voor meer bieren, bijvoorbeeld ook voor Porter en Stout).
Er zit dus nogal wat verschil tussen de Tripels. En wanneer weet je nu of je een “echte” Tripel hebt gemaakt? Je zou kunnen kijken naar het origineel, de Moeder Aller Tripels, de Westmalle. Maar als dat je standaard is, ga je een kloon maken. Bovendien zit die Tripel van Westmalle een beetje buiten de specificaties van de BKG: heeft 9,5 % alcohol, heeft een bitterheid van 40 EBU en een zeer hoog gehalte aan koolzuur. Je zou eigenlijk de Trappisten Tripels sensorisch (door middel van proeven) moeten vergelijken om te weten wat de “breedte” is waarbinnen Trappisten Tripels zich bewegen. Maar ja, waarom Trappisten Tripels? Waarom niet alle abdij Tripels? Ik vind het een lastige vraag, maar ik denk wel dat veel seculiere brouwers een blond bier al te graag een Tripel noemen en sommige drijven wel ver af van de Moeder Aller Tripels. Ik weet het niet, maar ik heb de neiging om, wat betreft mijn voorkeur, me te houden aan de BKG richtlijn en een beetje in de buurt te blijven van de Abdij Tripels.
Door: Fons Michielsen 
