Amateur Bierbrouwersvereniging De Roerstok - Per clubblad

3 artikelen uit het clubblad van November 2022

Terug naar overzicht
Russian Imperial Stout	november 2022
Door: Wilfred Bouw
RUSSIAN IMPERIAL STOUT 1^e plaats klasse D, clubkampioenschappen De Roerstok 2021 - 2022. N.a.v. de behaalde 1^e plaats tĳdens de clubkampioenschappen seizoen 2021 – 2022, in de categorie zwaar-donker (klasse D), met een (Russian) Imperial Stout, werd mĳ gevraagd om het recept te delen in het clubblad en er een stukje aan te wĳden. Bĳ deze dus! Ik had me nu er heel makkelĳk van af kunnen maken door te verwĳzen naar het clubblad van De Roerstok, editie Maart 2022 (39e jaargang), waarin een kloon recept beschreven staat van de Bourbon County Brand Stout (ofwel BCBS) van Goose Island. Dat is echter niet 100% gelĳk aan het kloonrecept wat ik als basis heb gebruikt. Daarnaast zĳn er ook afwĳkingen te melden die gedurende het brouwen/vergisten zĳn voorgevallen en die van invloed kunnen (of beter: zullen) zĳn op het uiteindelĳke resultaat. Hierbĳ dus een verslag van het prĳswinnende brouwsel. Als basisrecept heb ik het kloonrecept gevolgd van de volgende website: https://www.homebrewhappyhour.com/bourbon-county-stout-clone-recipe/ De genoemde hoeveelheden heb ik ten eerste omgezet naar voor ons begrĳpbare hoeveelheden (ofwel metrische systeem) en het verdere recept uitgewerkt in Brewfather. Hieruit is volgend recept gekomen (batchgrootte van 24 liter, 20 liter netto opbrengst): Basisgegevens Brouwsysteem: Brewmonk 50 liter. Volume: 24 liter. Begin SG: 1135 Eind SG: 1030 Brouwzaalrendement: 65% Berekende kleur: 157 EBC Berekende bitterheid (Rager): 60 IBU Kooktĳd: 90 minuten Water en brouwzouten Maischwater: 30 liter, aanzuren met 8 ml melkzuur 80%, behandelen met brouwzouten, toevoegen van 2,5 gram Brewtan B. Spoelwater: 16,6 liter, aanzuren met 5,6 ml fosforzuur 75%, behandelen met brouwzouten Waterprofiel behandeld water: Ca²⁺ Mg²⁺ Na⁺ Cl^- SO₄^2- HCO₃^- 62 15 28 35 27 270 Vergistbare ingrediënten Hoeveelheid Naam Mouterĳ Kleur (EBC) % 10,93 kg Dutch Pale Ale The Swaen 6 - 9 66,2 3,22 kg Munich Dark The Swaen 15 – 25 19,5 640 g Blackswaen Barley The Swaen 1000 – 1250 3,9 640 g Blackswaen Chocolate B The Swaen 800 – 1000 3,9 640 g Goldswaen Classic The Swaen 110 – 130 3,9 450 g Blackswaen Black The Swaen 1000 - 1250 2,7 Maischschema (dubbele maisch) 67°C, 60 minuten (2x); geen uitmaisch-stap (78°C ) toegepast. Met de dubbele maisch bedoel ik dat de totale moutstort is gesplitst in twee gelĳke delen omdat anders het beslag veel te dik zou worden. Eerste helft is eerst gewoon gemaischt en gespoeld met de helft van het spoelwater. Daarna 2e helft gestort en gemaischt in het reeds aanwezige wort van de eerste storting. Hop Hoeveelheid Naam Type % alfazuur Kooktĳd IBU 20 g Nugget Pellet 13,9 60 32 20 g Nugget Pellet 13,9 45 28 Gistsoort 2,7 liter starter Fermentis Safale American US-05. Overige toevoegingen Hoeveelheid Naam Leverancier Kooktĳd 4 g Iers mos 10 2 g () Yeast Nutrition Beer Blend Braumarkt 10 () Gistvoeding ook nog additioneel toevoegen direct na de lag fase (1,5 g) en een dag later (1,5 g). Aangezien het doel SG niet gehaald leek te gaan worden (10 minuten vóór einde kook was deze 1097), besloten om nog 800 gram Dry Malt Extract (Spray Malt Light) toe te voegen (enige wat ik nog op voorraad had). Uiteindelĳk uitgekomen op een start SG van 1124. Vergisting leek te stokken op een SG van 1048. Derhalve geprobeerd om de vergisting opnieuw op gang te krĳgen. Gistingsvat voorzichtig rond gezwenkt, wort voorzichtig doorgeroerd met gedesinfecteerde roerspaan en temperatuur een paar graden verhoogd. Geen resultaat. Hierna is de 20 liter eerst verdeeld over 3 batches (1 batch van 10 liter in een mandfles en 2 batches van 5 liter in 2 verschillende gistingsflessen), waarna de vergisting van alleen de 10 liter jongbier (Batch-A, basisbier zonder toevoegingen) is geprobeerd om opnieuw op gang te krĳgen. Hiervoor is in eerste instantie een nieuw starter gemaakt van de gistslurry (US-05) onderin de Fermzilla en deze is vervolgens weer toegevoegd aan het jongbier. Geen resultaat. Hierna is op advies een starter gemaakt van de Lallemand Nottingham gist. Jongbier is vervolgens in gedeelten toegevoegd aan de giststarter. Eind SG gemeten vlak vóór bottelen was 1035. De andere twee batches (zonder pogingen om vergisting verder op gang te helpen) zĳn als volgt geëindigd: Batch-B is het basisbier met toegevoegde eikenhoutensnippers, geweekt in Bourbon; eind SG 1037 Batch-C is idem aan batch-B, maar hieraan is ca. 1,5x de hoeveelheid eikenhouten snippers en Bourbon toegevoegd. Daarnaast heeft deze batch ook 1 jaar gelagerd / gerĳpt in de kelder alvorens te bottelen; eind SG 1036. In beide gevallen zĳn de in Bourbon geweekte eikenhoutensnippers ca. 2 weken vóór bottelen toegevoegd aan de 5 liter gistingsfles. De snippers zelf zĳn voorafgaand minimaal 4 weken geweekt in Heaven Hill Bourbon. Conclusie lĳkt te zĳn, dat de diverse pogingen om de vergisting verder op gang te helpen, nauwelĳks tot geen resultaat hebben gehad. Er zit 1 a 2 SG punten verschil in, maar mogelĳk ook veroorzaakt door de verdunning van batch-A met de giststarters. Ook hier weer: geduld is een schone zaak! En ondanks dat ik dit wist, wil je ook weer niet té laat erachter komen dat de vergisting daadwerkelĳk gestokt was….. Al met al heeft dit brouwsel drie hele mooie bieren opgeleverd met een eerste plaats tĳdens de clubkampioenschappen van de Roerstok! Zeker tevreden mee dus! Wilfred Bouw
Terug naar overzicht

Een moderne manier om bitterheid te bepalen	november 2022
Door: Fons Michielsen
EEN MODERNE MANIER OM BITTERHEID TE BEPALEN De overeenkomst tussen ons is dat we allemaal brouwen en dat we (ons) bier drinken. Verder zĳn er waarschĳnlĳk best wel verschillen. Sommigen brouwen groot, anderen klein, sommigen vaak, anderen af en toe, sommigen schrĳven alles op, anderen niks. Ik behoor tot de categorie die vooraf best wel veel opschrĳft en ook tĳdens het brouwen houd ik de gegevens bĳ en maak achteraf berekeningen over van alles en nog wat: kleur, moutrendement, vergistingsgraad en ook bitterheid. Veel van die berekeningen zĳn wel wat tricky en dat geldt zeker ook voor de berekening van bitterheid. Je zou bitterheid kunnen laten analyseren maar dat is wel wat duur. En daarom zĳn er berekeningen beschikbaar. In Brew Your Own van juli/augustus 2022 stond een heel interessant stuk over het berekenen van bitterheid (IBU’s of International Bitter Units) van de hand van John-Paul Hosom die er blĳkbaar erg veel verstand van heeft en ook heel veel moeite heeft gedaan voor een goed verhaal. Helaas is het wel ingewikkeld, maar ik hoop dat ik het wat begrĳpelĳk kan samenvatten. De mate van bitterheid kun je op drie manieren benoemen: je kunt het proeven (sensorisch), je kunt het bepalen (op het lab) en je kunt het berekenen. Bĳ de bereiding van bier is het gemakkelĳk als je (vooraf) de bitterheid kunt berekenen. Bepalen (en proeven) kan natuurlĳk alleen als het bier gereed is en een nadeel van bepalen is dat het enorm duur is. Ik denk dat wĳ als amateur brouwers geen toegang hebben tot dit soort faciliteiten. Bitterheid wordt voornamelĳk veroorzaakt, zeker in traditionele brouwsels, door geïsomeriseerde α-zuren. In hop zitten α-zuren en β-zuren. Die zĳn niet bitter. Maar tĳdens koken worden de α-zuren omgezet in iso-α-zuren (IAA) en die zĳn wel bitter. Verder komt er wat bitterheid van geoxideerde α-zuren (oAA), geoxideerde β-zuren en polyfenolen uit de mout en uit de hop (overige bitterstoffen of ABC). Ik gebruik die afkortingen maar even omdat het anders van die lange zinnen worden. Die oAA en die ABC ontstaan meteen zodra je de hop bĳ het kokende wort doet. Die IAA ontstaan langzaam tĳdens het koken. Hoe langer je kookt, hoe meer bitterheid (niet te lang, dan wordt het weer minder). Zie afbeelding 1. John-Paul Hosom berekende altĳd zĳn bitterheid met de beschikbare formules van Tinseth. Er zĳn nog twee andere formules, namelĳk van Rager en Garetz, maar die gebruikte hĳ niet. De berekende IBU leek wel aardig overeen te komen met wat hĳ proefde. Tót hĳ dry hoppen ging gebruiken en dip-hopping (ook wel “flame-out hopping” genoemd). Toen leek het helemaal niet meer te kloppen. Hĳ pakte het drastisch anders aan. Van elk brouwsel dat hĳ maakte berekende hĳ de bitterheid in IBU met Tinseth én Rager én Garetz en bovendien bracht hĳ een monster naar het lab en liet het analyseren. Dat is wel een duur grapje. In ongeveer 7 jaar liet hĳ zo meer dan 300 bieren analyseren. In afbeelding 2 zie je het resultaat, Nou ja, niet van 300 analyses, maar ik neem aan de belangrĳkste. Het blĳkt dat de berekeningen van Tinseth en Rager en Garetz het wel aardig doen tot ongeveer 30 IBU, maar daarboven niet meer. De berekende waarden zĳn veel hoger dan de werkelĳke of gemeten IBU. Die stippellĳn geeft aan wat de berekende IBU had moeten zĳn (namelĳk gelĳk aan de gemeten IBU). Dat kwam omdat (in ieder geval Tinseth) alleen rekening hield met hoeveelheid hop, alfazuurgehalte, kooktĳd en begin s.g. En voor de moderne manier van brouwen was dat niet meer goed genoeg. Model John-Paul Hosom wilde er wat aan doen. Hĳ ging de zaak bestuderen en besloot een model te ontwerpen, een berekening, die rekening hield met zoveel mogelĳk factoren. Hĳ noemde dat model het SMPH model. Dat is een afkorting van 3 wetenschappers (Shellhammer, Malowicki en Peacock) en zĳn eigen achternaam. Hĳ ontdekte dat veel factoren van invloed zĳn op de IBU zoals het wortvolume, pH, snelheid van afkoelen van het wort, gehalte aan alfazuren, bewaartĳd van de hop en heel veel andere zaken. Je hoeft niet zo bezeten te zĳn van details zoals hĳ, maar hĳ zegt dat de optelsom van kleine afwĳkingen een heel grote afwĳking kan geven: fouten kunnen elkaar opheffen maar helaas ook versterken. Hĳ koos ervoor om zoveel mogelĳk zaken die van invloed zĳn in zĳn berekeningen te betrekken. Hosom haalt nog een onderzoek aan van ene Christina Hahn die stelt, dat afzonderlĳke iso-alfazuren (er zĳn er meerdere) en afzonderlĳke geoxideerde alfazuren slechte voorspellers zĳn voor de sensorische (of geproefde) bitterheid, maar dat de som van alle iso-alfazuren en geoxideerde alfazuren heel goed de sensorische bitterheid kunnen voorspellen. En er blĳkt een sterke correlatie te zĳn tussen de gemeten (of geanalyseerde) IBU en de sensorische waarneming. Alleen de berekeningen van Tinseth, Rager en Garetz blĳken dus wat af te wĳken. Het SMPH model IBU wordt op het lab gemeten met infrarood. Daarmee wordt de hoeveelheid van bepaalde chemische verbindingen bepaald. Er wordt wel gezegd dat 1 IBU gelĳk is aan 1 ppm iso-alfazuur (1 ppm = 1 mg per kg). Dat is niet helemaal meer waar. Vroeger, toen er anders werd gebrouwen gold dat wel ongeveer, maar tegenwoordig, met zoveel andere manieren van hop-gebruik, is dat niet meer zo. Vooral met de moderne brouwmethoden kun je zeggen dat het ontstaan en weer verdwĳnen van bitterstoffen (dus IAAs en ABCs en oAAs) tĳdens het brouwproces afhankelĳk is van heel veel factoren. Hosom heeft een model opgesteld, het SMPH model, dat met zoveel mogelĳk factoren rekening houdt. Nadat hĳ het model had ontwikkeld heeft hĳ voor een aantal brouwsels de hoeveelheden polyfenolen (ABCs) berekend, de hoeveelheid geoxideerde iso-alfazuren (oAAs) en de hoeveelheid geisomeriseerde alfazuren (IAAs). Van al die brouwsels heeft hĳ ook de IBU laten bepalen op het lab. Dat leverde afbeelding 3 op. Je ziet dat de berekening van de bitterheid volgens het SMPH model wel aardig de werkelĳke IBU benadert. Welke factoren zĳn nu van belang bĳ dit model? Belangrĳke factoren voor IBU Meekoken of droog hoppen. Tĳdens koken ontstaan iso-alfa-zuren die erg veel bitterheid geven en tĳdens drooghoppen ontstaan die niet. Toch kan drooghoppen veel bitterheid opleveren, vooral door de oAAs, die zĳn ontstaan tĳdens de opslag van de hop. Het is moeilĳk om de bĳdrage van drooghoppen aan bitterheid in te schatten, maar toch is de bĳdrage aanzienlĳk. Bellen of pellets Pellets blĳken meer bitterheid (IBU) te produceren dan bellen. Dat komt doordat de productie van oAA bĳ gebruik van pellets ongeveer 2x zo hoog is als bĳ gebruik van bellen, wanneer ze in het kokende wort terecht komen. Maar de mate van isomerisatie (dus de omzetting van alfazuur naar iso-alfazuur) is ongeveer gelĳk. Dosering Als je twee of drie keer zoveel hop gebruikt wordt de bitterheid twee keer of drie keer zo hoog. Maar dat geldt alleen voor lagere IBUs. Bĳ grote hoeveelheden hop blĳkt het alfazuur niet meer zo goed op te lossen en dus wordt er ook minder iso-alfazuur gevormd. In het rekenmodel van Garetz zit dit effect wel meegenomen (maar mogelĳk onderschat), bĳ Tinseth en Rager niet: die rekenen vrolĳk door en je kunt in afbeelding 2 ook zien dat bĳ hogere doseringen de IBU van Tinseth en Rager heel (= te) hoog uitkomen. pH van het wort Als je de pH van het wort vóór het koken verlaagt van 5,75 naar 5,25 blĳkt de bitterheid, gerekend in IBU, met 15 tot 35 % te verlagen. Dat komt vooral omdat door de pH verlaging de ABCs (overige bitterstoffen als polyfenolen) verloren gaan. De pH verlaging lĳkt vrĳwel geen invloed te hebben op de vorming van IAAs. Helderheid van het wort Tot zĳn grote verbazing vond Hosom dat de helderheid van het wort grote invloed heeft op de IBUs. Helderheid is in dit geval de visuele helderheid (of troebelheid) van het wort dat naar de gisttank stroomt. In troebele wort blĳken minder IBUs te zitten. Dat begint bĳ het klaren van het wort. In een traditionele brouwerĳ wordt het beslag gefilterd in een klaringskuip. Het eerste wort, dat uit de klaringskuip komt, wordt eerst teruggepompt over de bostel in de klaringskuip. Dit wort is troebel en dat heet de voorloop. Pas als de voorloop helder is (en de bostel dus de troebeling goed weet tegen te houden) gaat het wort naar de kookketel. Deze procedure blĳkt van grote invloed te zĳn op de bitterheid. Hosom vond uit dat zeer heldere wort 30 % meer IAAs heeft dan standaard wort en zeer troebele wort heeft 30 % minder IAAs dan standaard wort. Waardoor dit effect ontstaat is nog niet duidelĳk al schĳnt het niets te maken te hebben met het eiwit in het wort. Verder Wat ook invloed heeft is hoe vers de hop is, het begin s.g., het gebruik van dip-hopping, verlies in Geläger en de leeftĳd van het bier. Wat minder invloed heeft is de kooktemperatuur van water (in de bergen kookt water bĳ een lagere temperatuur), de mate waarin het wort versneld is afgekoeld na het koken en filtreren aan het einde. Niet van belang Sommige factoren zĳn niet opgenomen in het SMPH model omdat Hosom ervan overtuigd is dat die geen invloed hebben op de bitterheid. Dat is de afmeting van de ketel, of de hop in een hopzak zit en het gebruik van moutextract in plaats van mout. Hĳ heeft het allemaal uitgeprobeerd met experimenten en hĳ kwam tot deze overtuiging. En dan nu: het SMPH model. Nou schrĳf ik al de hele tĳd over het SMPH model maar ik heb nog niet verteld wat het is. Het is een rekenmodel dat je niet zelf kunt opzetten maar wel kunt gebruiken. Het is te vinden op internet op deze site: https://jphosom.github.io/alchemyoverlord/ Als je op deze website gaat kĳken zie je een aantal rekenmodellen, onder andere van Tinseth, Rager en Garetz en ook het SMPH rekenmodel. Dat kun je openen en je wordt dan uitgenodigd om een aantal getallen in te vullen over je brouwproces en je hop. Tot mĳn verbazing staat er ook dat je de afmetingen van je ketel mag invullen, terwĳl Hosom juist zegt dat dat niet zo belangrĳk is. Als je die berekening hebt geopend ben je er nog niet, want er staan een paar onbegrĳpelĳke zaken in als Pellet Factor. Geen idee wat dat is, maar ik neem aan dat de gekleurde cĳfers (onder andere bĳ Pallet Factor) min of meer vast staan en dat je die niet per se hoeft te wĳzigen. De zwarte cĳfers kun je wel invullen. En als je alles hebt gedaan krĳg je uiteindelĳk de berekende IBU van je bier. In afbeelding 4 zie je dat de berekende IBU bĳ het SMPH model zowel bĳ lage als bĳ hogere IBU waarden goed overeenkomt met de werkelĳke IBU. Het is wel even wat werk, maar dan heb je ook wat. Bron: Brew Your Own John-Paul Hosom Bewerkt en vertaald door Fons Michielsen
Terug naar overzicht

Vergisten, op welke temperatuur moet dat	november 2022
Door: Fons Michielsen
VERGISTING: OP WELKE TEMPERATUUR MOET DAT? Een mens (brouwers zĳn ook maar mensen) vraagt zich wel eens wat eenvoudige dingen af. Of eigenlĳk, ik doe dat te weinig. Als ik heb gebrouwen vergist ik altĳd op 19 ⁰C (tenzĳ het een ondergistende gist is, dan natuurlĳk niet). Dus laatst dacht ik: is dat nou wel verstandig. Ik ging op zoek en kwam een aardig verhaal tegen in Brew Your Own van Ashton Lewis. Hĳ reageerde daarmee op een vraag van een lezer. Die lezer vergist altĳd op 21 – 22 ⁰C en had laatst eens een veel lagere temperatuur gebruikt voor een Kölsch. Hĳ vraagt zich af wat de invloed is op de smaak van een veel lagere vergistingstemperatuur. Hieronder het antwoord van Ashton. Aroma De vergistingstemperatuur heeft zeker invloed op het aroma van bier en natuurlĳk ook op de snelheid van vergisten. Maar die invloed is bĳ sommige gisten (giststammen moet ik eigenlĳk zeggen) groter dan bĳ andere. Ik kom er zo op terug. Brouwers die thuis ergens een plekje hebben met een constante temperatuur zouden deze altĳd moeten gebruiken. Mĳn kelder is het hele jaar 18 ⁰C omdat hier de apparatuur staat voor de airco van het hele huis. En omdat ik ouderwets ben en graag in mandflessen vergist is het handig om bieren te brouwen die goed smaken als ze vergist zĳn bĳ 18 ⁰C. Maar tĳdens mĳn werk van 23 jaar bĳ de Springfield Brouwerĳ werd er op verschillende temperaturen vergist. Zo werden Ales altĳd vergist bĳ 18 ⁰C met White Labs WLP001 (California ale); maar als we eens per jaar een Kölsch brouwden, werd die met dezelfde gist vergist bĳ 16 ⁰C. Voor ondergistende bieren gebruikten we altĳd de Augustiner stam ( van BSI, is dezelfde als WYeast 2352-PC Munich Lager II) bĳ 12 ⁰C. Zwavel Nu het antwoord op jouw vraag over het verschil tussen Kölsch vergisten bĳ 17 ⁰C of andere bieren bĳ 22 ⁰C. Ik heb de ervaring met WLP001 (dat is hetzelfde als SafAle US-05, WYeast 1056 en LalBrew BRY-97) dat een lagere vergistingstemperatuur tot gevolg heeft dat je een soort zwavelaroma krĳgt (je hebt dat heel veel in ondergistende bieren als pils) dat waarschĳnlĳk het gevolg is van de productie van iets meer zwaveldioxide, dat achterblĳft in het bier. En dat is niet zomaar een opmerking of een verkeerde waarneming. We hebben altĳd, zeker gedurende 20 jaar, één soort gist gebruikt voor veel soorten bier op 18 ⁰C en altĳd op 16 ⁰C voor Kölsch, en ik heb altĳd die wat sterkere zwavelsmaak opgemerkt. Dat was wel fijn want het gaf een wat lager-achtige toets aan een biersoort die vaak met lagers wordt vergeleken. Ik vond het een mooi gevolg van vergisting op iets lagere temperatuur en ben dit altĳd blĳven doen voor onze Kölsch. Het was voor mĳ een pluspunt. Maar hebben deze kleine verschillen te maken met de vergistingstemperatuur? Want je hebt geen bier om mee te vergelĳken, als je maar één brouwsel maakt. Bĳvoorbeeld: als een Kölsch is vergist bĳ 18 ⁰C en het heeft daardoor ietsje minder zwavelgeur, heeft een consument dan genoeg geur-geheugen en gevoel voor geursterktes om die geur te vergelĳken met die van een Kölsch van 16 ⁰C, die ze op dat moment niet bĳ de hand hebben? Of in jouw geval: je hebt een Kölsch vergist bĳ 17 ⁰C maar je weet niet hoe diezelfde batch gesmaakt zou hebben als die was vergist bĳ 22 ⁰C. Op basis van gezond verstand kun je wel zeggen dat die laatste sneller vergist zou zĳn en dat-ie ietsje minder zwavel zou hebben (koelere vergisting levert meer zwaveldioxide op). Mĳn gok is dat je ook bĳ 22 ⁰C een goed bier zou hebben gehad, maar je wéét dat je bier van 17 ⁰C ook een prima bier is geworden. Optimaal Je kunt je afvragen, waarom leveranciers van gist altĳd een optimaal temperatuurtraject opgeven. Een aannemelĳke reden is dat ze zeker willen zĳn dat de vergisting goed verloopt. Maar dat is het soort advies dat ook op een etiket staat: bier drinken voor die-en-die datum en drinken op die-en-die temperatuur. De meeste gisten doen het uitstékend bĳ een wat hogere temperatuur, al is boven de 27 ⁰C voor de meeste gisten niet ideaal. Dus de maximum temperatuur die op het etiket van de gist staat is om je er aan te herinneren dat je de temperatuur wel wat moet beheersen. En ik weet ook wel dat gisten voor Saison en Kveik de grote uitzonderingen zĳn: die werken vaak het beste bĳ 30 – 33 ⁰C. Ik had wel een heel bĳzondere ervaring toen ik lagers (ondergistend bier) vergiste bĳ 18 ⁰C. Ik had de behoefte om dit eens te proberen met de bekende Saflager W-34/70 (ideale temperatuur 12 – 15 ⁰C) omdat nogal wat commerciële brouwers deze methode de hemel in prĳzen. Ik houd van lager en ik was er van overtuigd dat ik allerlei gebreken zou vinden in het bier; maar ik besloot er toch maar eens een brouwsel aan te wagen. Tot mĳn verbazing was het echt een prima bier. Maar ik dacht: er is vast toch iets niet goed gegaan. Ik maakte nog een lager met een andere ondergist op 18 ⁰C en dat was ook echt heel goed. Conclusie? Goede lagers hoeven niet vergist te worden bĳ 8 – 12 C en lagers gaan niet fruitig smaken als ze bĳ een hogere temperatuur worden vergist. Ik ben een voorstander van het KISS principe (keep it simple, stupid) bĳ brouwen: houdt alles zo eenvoudig mogelĳk. En dat werkt eigenlĳk altĳd voor mĳ. In dit geval: als je in huis een plek hebt met een mooie, constante temperatuur, zoek dan brouwsels die bĳ die temperatuur goed vergist kunnen worden. Maar als je denkt dat het beter zou zĳn om aan de onderkant van het aanbevolen temperatuur-traject te vergisten, haal dan ergens een koeler vandaan zodat je iets meer temperatuurbereik hebt bĳ je vergisting; je hebt dan iets meer armslag. Maar: doe zo weinig mogelĳk aanpassingen. Dit alles is misschien een wat lang antwoord op een eenvoudige vraag, maar ik hoop dat de extra informatie nuttig is. Ashton Lewis Bron: Brew Your Own Bewerkt en vertaald door Fons Michielsen
Terug naar overzicht