Marc Vriens wint eerste hobbypilsbrouwwedstrijd

Hobbybrouwer Marc Vriens uit Tilburg mag zich de allereerste trotse winnaar noemen van de hobbypilsbrouwwedstrijd.
Brand bier en bierconsumentenvereniging PINT organiseerden deze wedstrijd om hobbybrouwers uit te dagen een pilsener te brouwen. In de finale juryronde heb ik de laatste tien overgebleven pilseners mogen beoordelen. Een uitdagende klus. Een deskundig team waarin Frans Ruiter ook zat, had de 65 inzenders teruggebracht naar 10 finalisten. In de voor mij bekende zwarte glazen kregen de juryleden de finalistenbieren met een bijbehorend nummer om blind te beoordelen. Aan de hand van formulieren werden de bieren op aroma, smaak, balans/beleving en afdronk beoordeeld met een cijfer tussen de 3 en 9. Wat mij opviel was de ongelooflijke diversiteit in smaak die je klaarblijkelijk toch nog met het brouwen van een pils kan behalen. Van gehopte, citrus pilseners tot meer warme en zachte, moutige pilseners; ze zaten er allemaal tussen. Ik had oprecht verwacht dat de smaak van de laatste tien veel dichter bij elkaar zou liggen. Zelfs de laatste twee bleken in de finaleronde toch behoorlijk van elkaar te verschillen, met name in de afdronk.
 
Finalisten
In de ronde waarvan ik de finalisten naar voren mocht roepen stonden Joost Kock, Maarten Bruin, Jaap van Geel, Dennis Kort en Peter en Rene Vermirris. Zij waren dus vijf van de tien finalisten die als hobbybrouwer een van de beste pilseners had gebrouwen. In de tweede ronde heb ik behalve de tweede finalist Marc Vriens de andere vier finalisten niet op papier. Aangezien zij zeker ook waardering verdienen voor hetgeen ze met hun pils gepresteerd hebben, ben ik de namen aan ‘t natrekken.
 
Het juryoordeel
De eindstrijd ging tussen winnaar Marc Vriens uit Tilburg en Maarten Bruin uit Wijchen. Juryvoorzitter en brouwerijdirecteur Peter van Besouw: “Het pilsener van Marc is heel goed in balans. Het is lekker hoppig en het heeft een fijnbloemige neus. Het was erg moeilijk om een eerste plaats te kiezen maar uiteindelijk hebben we gekozen voor het meest uitdagende bier.” Deze was meer gehopt waarbij Marc vertelde gebruikgemaakt te hebben van drie verschillende soorten hop.
 
‘t MAG Pilsener
De naam van de pils: ’t MAG Pilsener, zoals Marc ‘m heeft genoemd, wordt komend najaar eenmalig in de Brandbierbouwerij gebrouwen. Circa 116.000 flesjes zullen afgevuld en voorzien van een speciaal etiket exclusief bij de slijterijen van Mitra en de supermarkten van Jan Linders te koop zijn.
 
Enthousiasme
Het was een mooie beleving om bij te zijn. Niet alleen de diversiteit in de smaak van de pilseners zal mij bij blijven maar zeker ook het grote enthousiasme en de betrokkenheid van de 65 hobbybrouwers bij het bier brouwen! Fantastisch! Ik zeg gewoon doorgaan. Dat houdt de branche ook scherp!!

De Roerstok weer aanwezig op het 9^de Nederlands Speciaal Bier Festival

 
Op zondag 6 mei werd in Den Bosch door het KBC het 9^de festival georganiseerd. Voor zover ons bekend is de Roerstok de 1^ste keer aanwezig geweest, maar daarna niet meer. Hoogtijd dus om Bossche leden aan ons bestand toe te voegen.
In de stad is het druk omdat het Maria-meimaand is. Veel pelgrims uit de omgeving lopen naar Den Bosch en bezoeken de Sint Jan. Jan en Francien Reichwein, Marc Emmen en ik hadden moeite om door deze mensenmassa heen fietsend de markt te vinden.
Rond 11.00 uur konden we stand 29 inrichten met de Roerstokspullen. De grote banier is een echte blikvanger. Ook hebben we foto’s van gagelvelden op de Campina in Boxtel opgehangen. We gaan een gagelbier maken en veel mensen willen weten hoe die er uit ziet en waar dat groeit.
 
 
Op 3 pallets hoog installeerden we de gaskookketel en een elektrische ketel om warmwater bij de hand te hebben.
Rond 12.00 uur konden we starten met het maischproces en twee uur later kookte het wort. De brander van Marc is zo goed dat alles erg snel aan het koken was. We hebben dan ook maar veel (10 liter!) extra water toegevoegd om zo na drie uur koken nog ongeveer 20 liter over te houden. De laatste 10 minuten heb ik 10 gram gagelbloesem toegevoegd. Wel een beetje veel maar omdat het mijn 350^ste biertje is moet het wel iets speciaals worden.
 
Veel bezoekers zijn bekend met het brouwproces en komen enigszins nostalgisch kijken en ruiken. Een aantal oudere vrouwen denkt aan erwtensoep als ze het wort zien koken met de hop. Gelukkig zijn er ook veel jongemannen die “altijd al wilde gaan brouwen”. Ik schat dat we 10 cursisten hebben kunnen werven.
Het weer werd tijdens de middag steeds beter en tegen het einde kwam zelfs het zonnetje door. Om 18.00 uur moesten alle bierkranen dicht terwijl de markt nog helemaal vol stond. Wij waren snel opgeruimd en ingepakt en met een heerlijk avondzonnetje fietsten we weer richting Oisterwijk, Tilburg en Boxtel.
Volgend jaar is dit festival op zondag 5 mei, wij zijn waarschijnlijk weer aanwezig, jullie ook?
 
Manus van Bommel

Overschuimers
 
Zoals wel vaker in Nederland slaat het weer ineens om. Liep Pol vorige week nog te bibberen in zijn winterjas, nu zit hij te zweten in de korte broek achter de computer want ineens is het bijna dertig graden. Wel lekker weer voor bier maar dat is het eigenlijk altijd wel. Bij ieder weertype is er wel een bier te bedenken dat er goed bijpast, andersom kan ook maar het hoeft niet natuurlijk.
Wel fijn van het mooie weer is dat je ook lekker buiten kunt klussen, niet dat Pol zo’n handige man is (informatie hierover te bevragen bij zijn ex-vrouw), maar hij doet zijn best. Een kast afschuren en inwassen lukt hem nog wel. Dat van een andere, pas aangeschafte kast de deuren er na een week alweer uitvallen komt door te kleine schroeven en is ook nog op te lossen. Ondertussen mag de schildpad ook naar buiten. Voor het prehistorisch uitziende beestje is een goed afgeschermd deel van de tuin afgezet. De afzetting bestaat uit metalen rekken die aan de onderkant zijn beveiligd met een combinatie van tegels en kippengaas. Nergens een gat te zien maar toch wist de kleine Houdini er binnen enkele uren tussenuit te piepen. Op zich niet zo erg want de tuin zelf is wel helemaal gesloten maar aangezien de vorige schildpad onfortuinlijk terecht kwam tussen de kaken van de hond zijn we voorzichtig geworden. Pol heeft meerdere malen moeten zoeken maar uiteindelijk werd de uitbreker op heterdaad betrapt. Het bleek, dat hij langs het kippengaas naar boven klom, een onwaarschijnlijk gezicht gezien de merkwaardige lichaamsbouw van het beestje dat zijn eigen huis mee naar boven moet sjouwen. Nou ja, moet, hij doet het vrijwillig want zijn buitenverblijf is groot genoeg. Dat vind Dingo, zoals hij is genoemd, blijkbaar niet en hij blijft onverstoorbaar uitbreken. Tijdelijk maar weer naar boven dan in het glazen terrarium en gedoseerd uitgelaten.
Wel handig zo’n eigen huis zonder hypotheekrente, dan heb je de nu zo fel omstreden hypotheekrenteaftrek (drie maal woordwaarde) ook niet nodig. Ook in de toekomst hoeft Dingo dus niet zijn eigen huis op te eten, de hond is het overigens ook streng verboden om dat te doen, het huis van Dingo dan.
De crisis woekert ondertussen lustig voort, ook op het werk van Pol neemt de onrust toe, ontslagen gaan er nog niet vallen maar er worden wel afdelingen gesloten en mensen zullen moeten verkassen. Er komt steeds minder werk en gezien de voortgaande bezuinigingsdrang op de gezondheidszorg zal de hoeveelheid banen nog verder afnemen. Waarom Pol dan toch twee jaar langer moet doorwerken is hem niet geheel duidelijk.
Natuurlijk is het nog lang niet zo erg als in Spanje of Griekenland waar de helft van de jeugd nu werkloos thuiszit maar het wordt wel allengs minder. Het laatste doemscenario dat Pol recent in de krant zag was, dat oudere werknemers die hun baan kwijt raken niet meer aan de slag komen en dan twee jaar langer in de bijstand hun huis mogen opeten tot ze totaal verarmd aan hun niet meer bestaande pensioen mogen beginnen.
Tsja, geen vrolijk vooruitzicht. In Griekenland hebben ze dan nog het voordeel dat ze door het mooie weer hun huis minder nodig hebben maar in Nederland kun je toch moeilijk zonder. Misschien is het blijven hangen in de prehistorie van de schildpad toch niet zo’n gek idee. Die hebben hun huis altijd bij zich.
Kan de mens niet terug evolueren, naar bijvoorbeeld het harige stadium van de neanderthaler? Dan is alles opgelost, geen huizen meer nodig, geen gezondheidszorg want zieken worden opgegeten door Dino’s.
Dan blijft er maar een probleem over, in de prehistorie was er nog geen bier, daarom drinken wij het hier.
 
Pol de Schuimer

BERTENS BLIK IN DE BROUWKETEL
 
Pils, een uitdagend biertype
 
Afgelopen clubavond was er enige discussie naar aanleiding van het niet door gaan van de Koninginnedagexcursie en de inzet van de leden. Die inzet zou minder worden. Er moet vaak geleurd worden voordat er genoeg mensen gevonden zijn voor het schoonmaken na afloop of het schrijven van het verslag. Ook werd er kritiek geleverd op de gang van zaken rond de ambitie om de Nederlandse kampioen te leveren in 2013 (en de daarop volgende jaren ;-)  ).
Door mij is opgemerkt dat de fut er een beetje uit is. Onze club heeft veel grijze koppen (voor zover ze niet kaal zijn). Jong bloed zou niet verkeerd zijn. Maar ook op andere manieren kan er vernieuwing komen. Door enthousiast te zijn over onze hobby en de dingen eens anders aan te pakken kan nog steeds veel bereikt worden. Hierbij noemde ik ook het feit dat 4 leden van onze club meededen aan de Brand Pilsbrouwwedstrijd met maar liefst 6 bieren. En dat ik bijzonder trots was op dit feit. Het winnen van het ONK is de het enige doel wat we na kunnen streven.
 
Marc Vriens Kampioen
Die trots was terecht bleek de volgende dag bij de Brand Brouwerij te Wijlre. Het pils van onze clubkampioen Marc Vriens werd uitgeroepen tot het best gebrouwen pils van deze wedstrijd. Marc, hierbij nog een keer van harte gefeliciteerd. En ook Joost Kock deed het goed. Hij behoorde tot de 10 finalisten. Zonder dat er enige commissie aan te pas was gekomen werden er uitstekende pilzen gebrouwen. Dat kan ook met andere biertypen. Het verlaten van platgetreden paden kan heel positief werken. Je wordt gedwongen om je te oriënteren op de mogelijkheden, wat is gebruikelijk en wat niet. Aan welke vereisten moet voldaan worden? Hoe kan ik het beste aan die vereisten voldoen? Kan je aan alle grondstoffen komen? En hoe creatief wil je zijn. Als je één mout en één hop gebruikt wordt de pils misschien te saai, maar als je rookmout gebruikt heeft het bier niet meer zo veel meer van een pils. Kennis over het biertype is dus essentieel maar ook je inleven in de wereld van de juryleden. Uit interviews blijkt dat Marc dat uitstekend gedaan heeft. Hij heeft een hoppig pils gebrouwen in de traditie van Brand.
Voor degene die de interviews willen bekijken en beluisteren geef ik hier een paar links:
TVLimburg impressie:
http://www.tvl.nl/nl/programmas/limburg-vandaag/rubrieken/gasten/finale-wedstrijd-brandbier/
Omroep Brabant
http://www.youtube.com/watch?v=dcPLJmhT6ws
Radio538
http://eversstaatop.radio538.nl/fragmenten/tilburger-is-beste-hobby-bier-brouwer/
Straks in het najaar komt het pils gebaseerd op het recept van Marc op de markt. In de Mitra’s en de Jan Linders supermarkten zal de pils te koop zijn. Op de etiketten zal een foto van Marc te zien zijn. Alles bij elkaar ongekende publiciteit. Dankzij Marc en Joost staat De Roerstok weer op de kaart! Goed gedaan jongens!
Uit berichten van Coen Dekker, marketing manager bij Heineken, begreep ik dat het niet uitgesloten is dat Heineken volgend jaar de wedstrijd opnieuw organiseert. We hebben dus alle tijd om ons voor te bereiden om ervoor te zorgen dat volgend jaar de eer weer naar De Roerstok gaat.
 
Proeven
Hoewel veel hobbybrouwers hun neus er voor ophalen is pils een interessant biertype. Er is veel variatie. Veel meer dan je op de eerste slok zou zeggen. Ga eens een weekje weg naar Duitsland en Tsjechië, proef daar bij de bakermat de pilseners. Liefst veel verschillende. Neem zo veel mogelijk smaken waar. Zeker de Tsjechische pilseners zijn veel voller en moutiger dan de Nederlandse pilseners. En als je naar Tsjechië op vakantie gaat ben je voordelig uit. De Tsjechen zijn zeer gastvrij hebben mijn vrouw Ria en ik vorig jaar mogen ervaren. Brouwerijen zijn er volop en als je je vrouw belooft niet elke dag naar een brouwerij te gaan, heb je als bierliefhebber de tijd van je leven. Het is in deze tijden van crisis een kostbare zaak maar we zouden ook met de trein met een paar man naar Praag op excursie kunnen gaan. Er zijn genoeg brouwerijen en er is volop pils te proeven. Wel jammer dat Praag zo veel duurder is dan de rest van Tsjechië.
 
Receptontwikkeling
Gewapend met veel proefervaring kun je aan de slag met het samenstellen van je recept. Dat kun je doen aan de hand van de Biertypegids van Derek Walsh. Jammer genoeg is dit boekje al een hele tijd uitverkocht. Als alternatief heb ik een pagina gemaakt op de wiki-site behorende bij het forum Hobbybrouwen.nl.
Je kunt deze pagina vinden op het volgende adres: http://www.wiki-hobbybrouwen.nl/dokuwiki/doku.php?id=biertypen:biertypen_omschrijvingen
Je vindt daar een opsomming van de eigenschappen van biertypen en links naar recepten en andere informatie.
In dit artikel ga ik in op de voornaamste zaken verbonden aan het bouwen van een pils.
 
Moutstort
Pils is een biertype met een lichte kleur. Dit betekent dat we donkere moutsoorten zoals chocolade, zwarte mout en hele donkere caramouten links moeten laten liggen. Ook geroosterde mouten zoals biscuit mout en gerookte moutsoorten kunnen we beter niet gebruiken. Dat soort mouten passen niet bij de basissmaak van pils. In principe kun je een goed pils brouwen met 100% pilsmout. Naast gewone pilsmout 3 EBC levert Brouwland tegenwoordig ook Weyermann® Extra Pale Premium Pilsner 2-3 EBC, Weyermann® BIO Pilsner 2,5-4 EBC, Weyermann® Bohemian Pilsner 3-4 EBC en Weyermann® Vloergemoute Bohemian Pilsner 3-4 EBC. Keus genoeg dus op het gebied van pilsmout.
Het moutige karakter van je pils kun je versterken door carapilsmout 3-5 EBC (tot 10%), munichmout 15 EBC (tot 20%), palemout 7 EBC (tot 25%), viennamout 7-9 EBC (tot 15%) en melanoidinmout (tot 2%). Naast een sterke moutsmaak geeft carapilsmout ook een betere schuimhoudbaarheid en body. Deze mout wordt ook veel gebruikt in alcoholvrije bieren. Ook de andere genoemde mouten verhogen de body.
Naast gerstemout zou je een kleine hoeveelheid (tot 10%) tarwevlokken of tarwemout kunnen gebruiken. In een traditionele pilsener horen deze echter niet thuis. Het weeïge van tarwe past niet zo goed in het smaakprofiel van een pittig pilsje is mijn mening.
Om een idee te krijgen van de smaak van de moutsamenstelling zou je 200 moutkorrels kunnen aftellen in de verhouding van de storting. Schroot deze korrels en zet daarmee een thee met 200 ml water van 75 °C. Laat het brouwsel 15 minuten staan, filter het met een theezeefje en koel het af tot kamertemperatuur. Proef je brouwsel. Als je verschillende samenstellingen in gedachten hebt kun je meerdere kopjes moutthee maken en die onderling vergelijken. Het is even wat werk maar het geeft je wel een aardige impressie van je moutsamenstelling.
 
Hopgift
Van oudsher wordt de Tsjechische pils met Tsjechische hop gehopt. Vooral Saaz (3-5% alfa), de hopsoort uit Zatec, is heel populair. Andere Tsjechische hopsoorten zijn Sladak (5-7% alfa), Bor (7-9% alfa), Permiant (7-9% alfa), Agnus (12-16% alfa) en Harmonie (4-8% alfa).
In Duitsland wordt naast Saaz ook veel Duitse ‘nobel’ hopsoorten gebruikt voor pils. Met nobel hopsoorten worden hopsoorten bedoeld met een verfijnd hoparoma. Tettnanger (3-6% alfa), Spalter (2,5-5,5%),  Hallertauer (3-5,5% alfa) en in Duitsland gekweekte Saazer worden hiertoe gerekend.
Ook in Duitsland ontwikkelt men nieuwe hopsoorten met een hoger gehalte aan alfazuren en een betere resistentie tegen ziekten. Andere Duitse hopsoorten zijn Hallertauer Herkules (12-17% alfa), Hallertauer Magnum (11-16% alfa), Hallertauer Taurus (12-17% alfa), Merkur (12-15% alfa), Opal (5-8% alfa), Perle (6-10% alfa), Saphir (2-4,5% alfa), Spalter Select (3-6,5% alfa), Smaragd (4-6% alfa), Tradition (5-7% alfa).
Naast Tsjechische of Duitse hop kun je uiteraard ook hopsoorten uit andere landen gebruiken. Let daarbij op het aromaprofiel van de hop. Het hopprofiel van een traditionele pils hoort wat kruidigs, aardeachtigs of bloemigs te hebben. Amerikaanse hopsoorten met een hoog citrusachtig en fruitig karakter zijn heel interessant maar passen niet altijd in een Europese pils. In het geval je meedoet aan een wedstrijd is dat iets om rekening mee te houden. Opvallend was het overigens dat degene die de tweede prijs heeft gewonnen bij de Brand Pilsbrouwwedstrijd zijn pils gehopt heeft met 100% Cententinal hop. Als het gaat om het brouwen van een pils zijn er geen wetten van Meden en Perzen.
Het is gebruikelijk om bij het begin van het koken een bitterhop te gebruiken, dat wil zeggen een hop met een hoog alfazuurgehalte en latere hopgiften te doen met aromahopsoorten. De hopsoort met het verfijnste aroma wordt bewaard voor de laatste hopgift. Dit wordt gedaan omdat hoparoma’s heel vluchtig zijn. Het is de kunst een zodanig melange van hopsoorten samen te stellen die goed bij elkaar passen. Bij de Brand Pilsbrouwwedstrijd is Marc dit goed gelukt. Door de jury werd daarom zijn pils als beste uitverkoren.  Zijn ervaring als kok zal zeker daaraan bijgedragen hebben denk ik.
Voor de samenstelling van de hop kun je kleine beetjes van de te gebruiken hop met elkaar mengen. Ruik aan het mengsel. Doe wat van het mengsel tussen je handen en wrijf de hop fijn. Maak een kleine opening vrij tussen je handen en snuif de geur op.
Het mooiste is het om je voorbereiding een paar dagen van te voren te doen. Je kunt dan eventueel nog een andere hop bestellen. Dat zou betekenen dat je je vacuüm getrokken pakken met hop zou moeten openmaken. Het gevolg daarvan zou kunnen zijn dat het aroma van de hop wat minder wordt. Om dit soort problemen te voorkomen raad ik iedereen aan een goed vacuümapparaat te kopen. Die zijn vrij prijzig maar wel heel nuttig. Ook goed bruikbaar voor het bewaren van voedingsmiddelen zoals beleg en een stuk kaas. Bij mij in huis wordt het vacuümapparaat vaker voor andere zaken gebruikt dan voor mijn hobby. Foodsaver en Allpax leveren apparaten voor zo rond de € 100 tot € 150 die prima werken. Zelf heb ik een Allpax na eerder een veel goedkopere Krupps te hebben gehad die gewoon niet functioneerde.
De bitterheid van je pils is een kwestie van persoonlijke smaak. Toch raad ik aan voor een wedstrijd een pils te brouwen met een hogere bitterheid. Bieren met een lage bitterheid vallen min of meer weg tegen bieren met wat meer bitterheid.
 
Gistgift
Het spreekt voor zich dat je voor een pils een ondergist moet gebruiken. En net als bij bovengist is de ene gist beter geschikt voor de pils die je voor ogen hebt dan de andere. Met andere woorden: de ene ondergist is de andere nog niet. Je hebt gisten die verder doorgisten, die de moutigheid benadrukken of die net iets meer fruitigheid heeft. Je moet een paar keer gebrouwen hebben met een gist om deze te leren kennen. Gelukkig heeft Wyeast een site waarop je de eigenschappen van de 11 ondergistende gisten die zij regulier leveren kunt nalezen. En zo nu en dan verkopen ze ook een ondergist die tijdelijk verkocht wordt.

Wyeast adviseert voor een pilsener de volgende gisten te gebruiken: 2000 Budvar Lager, 2001 Urquell Lager, 2007 Pilsen Lager, 2124 Bohemian Lager, 2124 Bohemian Lager en 2278 Czech Pils.
Naast de vloeibare Wyeast gisten zijn er ook ondergistende korrelgisten beschikbaar. Volgens insiders zou de Fermentis SafLager W-34/70 overeenkomen met de Wyeast 2124 Boheminan Lager. De SafLager S-23 is een andere ondergistende korrelgist van Fermentis. Deze gist zou niet bij uitstek geschikt voor pils maar voor een dortmunder, dubbelbock en een meibock. De Brewferm Lager zou wel geschikt zijn. Met deze gist heb ik echter geen ervaring. Dat heb ik wel met de Mauribrew Lager, een gist die Brouwland nog niet zo heel lang in het assortiment heeft. Dit is een gist voor stoombieren (dat zijn bieren die met ondergist bij een hogere temperatuur vergist worden). Deze gist heeft minstens 15 °C nodig om te werken en heeft geen pilsprofiel. Het bier dat ik met deze gist gebrouwen heeft te veel hogere alcoholen voor een pils.
Om een echte pils te brouwen moeten we kunnen vergisten bij een temperatuur tussen de 10 en 12 °C. Dat betekent dat als je niet over een koeling beschikt je alleen in de koude wintermaanden pils kunt brouwen. Als je een vergistingskoelkast hebt met temperatuurregeling kun je in principe het hele jaar door pils brouwen. Het spreekt voor zich dat de energiekosten in de zomer een stuk hoger zijn dan in de winter. Om die reden brouw ik alleen in de wintermaanden op mijn brouwzolder ondergistende bieren. Met een verwarmingsmogelijkheid en een STC-1000 kun je voor weinig geld de vergistingstemperatuur uitstekend regelen. Het kan ook heel luxe met T-control. Herman Verbeek zal ons daar komende clubavond meer over vertellen.
Een punt van aandacht is dat door de lagere vergistingstemperatuur de vergisting veel langer duurt dan bij bovengist. Om dit te ondervangen heb je meer gist nodig. Ongeveer twee keer zo veel als bij bovengist en dan nog duurt de vergisting ongeveer twee keer zo lang. Houd er ook rekening mee dat de nagisting ook veel langer duurt. Je zou niet de eerste hobbybrouwer zijn die zijn ondergistend bier te vroeg bottelt met alle gevolgen van dien. Om te zorgen dat het bier goed uitgist is het verstandig om op het einde van de hoofdgisting de temperatuur gedurende een 2 tot 3 dagen een paar graden te verhogen tot 14 à 15 °C. Naast het goed uitgisten zorgt dat er ook voor dat diacetyl en acethaldehyde afgebroken worden door de gist. Na een nagisting van 7 tot 10 dagen bij 10 tot 12 °C kun je de temperatuur verlagen tot rond het vriespunt. Het voordeel hiervan is dat alle gist en ook eiwitten uitzakken en dat je een zeer helder bier krijgt. Laat het bier niet opwarmen voordat je het bottelt.
Overigens heeft pils een veel lager koolzuurgehalte dan bovengistende bieren. Door de vergisting bij een lagere temperatuur heeft ondergistend bier na de nagisting een hoger koolzuurgehalte dan bovengistend bier. Voeg daarom minder bottelsuiker toe aan het bier. In de regel volstaat 4 tot 5 g per liter.
 
Uitdaging
Het brouwen van een pils kan een mooie aanvulling zijn op de bieren die je nu al brouwt. Je kunt er veel creativiteit in kwijt. Een mooi zuiver pils brouwen is een echte uitdaging. Het valt niet mee om een bier te brouwen met weinig alcohol en zonder smaakafwijkingen. Het is gedurfd om een dergelijk bier te bouwen. Maar je hoeft er niet bang voor te zijn. Als het niet in één keer lukt, kun je het weer overdoen.
Misschien geldt dat ook voor de betrokkenheid van onze leden bij onze club. Wees niet bang dat jouw inzet niet gewaardeerd wordt. Ga de uitdaging aan. Help ongevraagd mee. Ruim mee op en neem spullen mee om ze aan je collega hobbybrouwers te laten zien. Maak een filmpje van jouw manier van werken of laat jouw bieren proeven. Wees actief. Voor je het in de gaten hebt heb je de juiste dingen gedaan en sta je op het podium net als Marc Vriens. Het succes van onze club is afhankelijk van ons allemaal.
 
Jacques Bertens
 
 

HOPEXPERIMENT
 
Noord-Amerikaanse versus Duitse hop in Duitse pilsener
Jarenlang was Hallertauer Mittelfrüh de standaard hop voor lagerbieren. In feite is het een klassieke hop die bepaalt hoe een goed lagerbier moet smaken. Waarom zouden we willen weten hoe Amerikaanse hop smaakt in lagerbier? Het antwoord is voor ieder van ons verschillend. Sommigen willen plaatselijke boeren steunen; anderen willen een alternatief als de Europese oogst mislukt. Ikzelf wil gewoon verse hop gebruiken.
Historisch gezien gebruikten Noord-Amerikaanse brouwers Europese hopsoorten voor hun beste bieren vanwege de smaak en het aroma. Als de oogst in Europa tegenviel moesten ze het doen met Amerikaanse hop als Cluster om hun bierproductie toch op peil te houden. Hoewel het een goede hop is, is Cluster niet van de zelfde klasse als de nobele hopsoorten en hun bier was niet steeds hetzelfde. Andere Amerikaanse hopsoorten waren er toen niet zoveel, voordat Cascade en Willamette ontwikkeld werden en geaccepteerd door de brouwindustrie.
De oplossing voor de hopcrisis was de hopindustrie te bewegen klassieke Duitse hopsoorten te verbouwen in Noord Amerika. Uit landbouwtechnisch oogpunt was dat niet zo geschikt, omdat er maar één landbouwgebied was met dezelfde groeicondities, zodat de oogst er onder zou lijden. De industrie wendde zich tot Al Haunold, een hopdeskundige, om hopsoorten te kweken, gelijk aan de Duitse nobele hop en die zou kunnen groeien in Noord Amerika. Dat moest de klimatologische problemen oplossen en toch het Duitse hopkarakter krijgen wat de brouwers verwachtten.
Het resultaat van het kweekprogramma waren vier hopsoorten die Hallertauer Mittelfrüh nabootsten en elk een voor Saaz en Tettnanger. Het waren Liberty, Crystal, Mount Hood en Ultra voor de Hallertauer Mittelfrüh, Sterling voor Saaz en Santiam voor Tettnanger. Zij zijn allen uniek van karakter en hebben een flink smaakprofiel dat overeenkomt met hun Duitse tegenhangers. Andere factoren in het kweekprogramma waren opbrengst, resistentie tegen ziekten, alfazuurpercentage en de hoeveelheid olie. Mount Hood, Santiam en Sterling hebben duidelijk hogere alfazuurpercentages dan hun Europese tegenhangers. Alle hopsoorten, met uitzondering van Liberty, hebben meer olie-inhoud, waarbij Santiam en Sterling bijna de dubbele hoeveelheid bevatten. Met een hogere olie-inhoud in de bloemen hoeven er minder smaak- en aromastoffen worden toegevoegd, evenals de hoeveelheid bitterstoffen.
In 1983 gebruikte ik weer Hallertauer. In loop van de jaren merkte ik dat er steeds verschil zat tussen de verschillende partijen. Wat was er aan de hand? Het bleek dat ik niet steeds dezelfde hopvariatie had. Hallertauer Hallertau bijvoorbeeld is niet hetzelfde als Hallertauer Mittelfrüh, zelfs niet als ze in hetzelfde gebied groeien (Hallertau). Andere gebieden waar hop groeit in Duitsland zijn Spalt, Tettnang en Hersbruck. Je kunt tegenwoordig uit Hallertau de hopsoorten Nugget, Tradition, Hersbruck en Mittelfrüh krijgen. De “er” wordt toegevoegd om aan te geven waar de hop vandaan komt. Bijvoorbeeld Hallertauer komt uit Hallertau en Spalter komt uit Spalt.
 
Hoewel ik altijd tevreden ben geweest met Hallertauer Mittelfrüh, een brouwer die de beste hop wil voor zijn bier staat er versteld van wat er gebeurt met de hop tijdens het vervoer. Hoewel de hop, net als in Amerika, eind augustus geoogst wordt is deze pas midden december te koop bij de groothandelaren in Noord-Amerika. De hop wordt verscheept in grote zeecontainers en wacht op de kade tot er een boot komt en moet daarna nog ingeklaard worden bij de douane. Dan moeten ze nog vervoerd worden naar de groothandel. Ondertussen loopt de kwaliteit langzaam terug. De positie van de container op het schip en de haven waar ze binnenkomen kunnen al verschil maken. Uit onderzoek is gebleken dat de kwaliteit van de hop, sterk terugloopt als de temperatuur boven de 30 °C komt. Als je dit in ogenschouw neemt, is Noord-Amerikaanse hop dan misschien beter dan Duitse hop?
 
Het experiment
Een bierproeverij van vijf enkelgehopte bieren moest duidelijkheid geven welke hopsoorten gebruikt konden worden om Duitse bieren te brouwen waarvoor gewoonlijk Hallertauer Mittelfrüh werd gebruikt. Duitse pilsener werd gekozen als voorbeeld van Duitse bieren. Als Noord-Amerikaanse hopsoorten werd gekozen voor Liberty, Crystal, Mount Hood en Sterling. Santiam en Ultra werden niet gekozen, omdat in mijn brouwerij per keer niet meer dan 95 liter bier geproduceerd kan worden. Het heeft dus niets te maken met de verkrijgbaarheid van deze hop.
 
De maisch was groot: 17,7 kg mout werd gestort in 57 liter water. De maischtemperatuur was 65 °C, omdat een dikkere maisch beter zorgt voor dextrines en de wat lagere temperatuur bevorderd dat. Het spoelen werd gestopt op een SG van 1010 en het wort werd na goed mengen gesplitst in 5 porties van 19 liter.
Elke portie kreeg een andere hopvariëteit. Er werd rekening gehouden met de hoeveelheid hopolie, zodat de hoeveelheid gelijk was met het controle-bier met Hallertauer Mittelfrüh. Ook de bitterheid werd berekend zodat alle bieren dezelfde bitterheid hadden. De vergisting werd gedaan in 19-liter vaten op dezelfde hoogte in mijn vergistingskoelkast. De vergistingstemperatuur was 10 °C en werd in twee weken maximaal 13 °C. Alle bieren kregen 567 gram gistslurry.
Tijdens het proeven waren er drie dingen waar op werd gelet. Ruikt en smaakt het als een Duits bier? Is het een goede hop voor een Pilsener? Als dat niet het geval was, in welk bier kan een brouwer deze hop wel gebruiken? De proeverij werd drie keer uitgevoerd: de eerste keer een sneak preview en heel informeel, de tweede keer een blindproeverij op een clubavond en de derde keer een onvoorbereide proeverij met een aantal clubleden. Bij de tweede proeverij merkten we dat er teveel bezinksel was meegekomen in de glazen wat afbreuk deed aan het hopkarakter. Ze waren niet zo helder als we twee dagen eerder bij de eerste proeverij veronderstelden. Daarom was een derde proeverij nodig waarbij de bieren uit het vat werden getapt met een kortere tapstang, zodat het bier van boven werd afgetapt, weg van het bezinksel. Daardoor kregen we heldere proefbieren.
 
Onze proefnotities
Hallertauer Mittelfrüh
Een stevige hop. Het is duidelijk waarom het een klassieker is die gebruikt wordt voor pilsenerachtige bieren. De smaak en de geur waren geurig en kruidig maar met een grondsmaak. Niet de tuingrond van de Engelse hop, maar donkere bosgrond. Lichte smaak van citroen en citroenschil werd gevonden. Dit had het meest “Duitse” karakter. Geen smaakverlies tijdens de reis naar Amerika!
 
Mount Hood
Kreeg de tweede plaats voor het gebruik in pilseners. Het had het tweede hoogste niveau van bosgrond en Duits karakter. Het had ook het meeste bloemig karakter. Citroen was in bescheiden mate aanwezig, maar wat meer dan bij Hallertauer Mittelfrüh. Gemiddeld kruidig. In de bespreking vonden we dat het ook een goede hop zou zijn voor Münchener dunkel, Duitse Weizen en Schwarzbier. Met de kleinere hoeveelheid hop in deze bieren valt het hogere bloemige gehalte niet zo op.
 
Sterling
Hoewel het een kloon is van Saaz was het opvallend dat het goed paste bij een Duitse pilsener. Het kwam op de derde plaats door een aspect: een goed Duits karakter met minder bosgrondsmaak. Het kruidige was gemiddeld en citrus in de vorm van citroen en licht grapefruit werd gevonden op een niveau wat net boven Hallertauer Mittelfrüh lag. Het aroma was niet zo zuiver als de andere hopsoorten. Het had het meest Saaz-karakter van alle vijf de hopsoorten.
 
Liberty
Een andere fijne hop. Het had wat meer citrus dan de Hallertauer Mittelfrüh. Het was de tweede met de hoeveelheid citrus, maar een heel stuk minder dan Crystal want die had het meeste. Het is teveel Amerikaans om het goed te doen in Duitse pilsener. Het zal het wel goed doen in een klassieke Amerikaanse Pilsener of in blonde ales en Amerikaanse tarwebieren. Toen we de hop proefden wilden we allemaal weer gaan brouwen; het veroverde ons hart, een duidelijke favoriet, maar niet voor een Duitse pilsener. Het bevat veel meer citrus dan de rest met flinke hoeveelheden lemon. Een zuiver hopkarakter en geen grondkarakter.
 
Ik zou niet aarzelen om Liberty, Mount Hood of Sterling te gebruiken in een Münchener dunkel, Duitse Weizen, Oktoberfest, Vienna of ander bier waarin traditioneel Hallertauer Mittelfrüh wordt gebruikt. Crystal is een mooie hop die het prima doet in blonde ales en bitters.
 
Recept voor Duitse pilsener
Ingrediënten voor 19 liter:
3200 gram Duitse pilsmout
  180 gram Duitse Viennamout
  180 gram tarwemout
    50 gram Duitse Hallertauer Mittelfrüh hop 3,2% alfazuur (60 minuten koken)
    47 gram Duitse Hallertauer Mittelfrüh hop 3,2% alfazuur (30 minuten koken)
    16 gram Duitse Hallertauer Mittelfrüh hop 3,2% alfazuur (5 minuten koken)
            Wyeast Czech Pils 2278 gist
 
Maischen op 66 °C. Spoelen tot 1010-1015. 60 minuten koken en afkoelen tot 10 °C en gist toevoegen.
 
Vervangende hopsoorten
Mount Hood:
23 gram Mount Hood hop 5,3% alfazuur (60 minuten koken)
41 gram Mount Hood hop 5,3% alfazuur (30 minuten koken)
14 gram Mount Hood hop 5,3% alfazuur (5 minuten koken)
 
Liberty
47 gram Liberty hop 3,2% alfazuur (60 minuten koken)
51 gram Liberty hop 3,2% alfazuur (60 minuten koken)
18 gram Liberty hop 3,2% alfazuur (60 minuten koken)
 
Sterling
26 gram Sterling hop 5,7% alfazuur (60 minuten koken)
28 gram Sterling hop 5,7% alfazuur (60 minuten koken)
10 gram Sterling hop 5,7% alfazuur (60 minuten koken)
 
Crystal
68 gram Crystal hop 2,7% alfazuur (60 minuten koken)
38 gram Crystal hop 2,7% alfazuur (60 minuten koken)
13 gram Crystal hop 2,7% alfazuur (60 minuten koken)
 
Ted Hausotter
 
Bron: Zymurgy november/december 2011, vertaald en bewerkt door Frits Haen

BIER BOTTELEN
 
PET-flessen (Polyethyleentereftalaat)
Een van de voordelen die je hebt als je voor landelijke wedstrijden als inleveradres fungeert, is het feit dat de meeste mensen wel even een praatje maken over hun ingezonden bier, maar ook de manier waarop men werkt. Van een van de deelnemers (Geert Bax) van het komende ONK 2012 kreeg ik een tip die ik jullie niet wil onthouden! Hij vertelde mij dat hij zijn brouwsels al enige tijd in zogenaamde PET-flessen afvult en dat hem dit zeer goed bevalt. De flessen komen praktisch steriel aan en zijn daardoor meteen te gebruiken. Even spoelen met warm water en klaar is Kees. Na gebruik goed spoelen en de volgende keer is lichtjes spoelen met een desinfectiemiddel ruimschoots voldoende om je eigen gebrouwen biertje weer veilig in de (PET) fles af te vullen. De voordelen even op een rijtje: Licht in gewicht, redelijk goedkoop, herbruikbaar en geen gevaar van rondvliegende scherven bij het barsten van de fles! Verlies van koolzuur of zuurstofopname door de wand van de fles is dankzij een speciale beschermende laag ook niet meer mogelijk. De doppen zijn zonder probleem meerdere malen te gebruiken en zijn zelfs apart te bestellen. Voor meer bijzonderheden kijk even op internet en dan speciaal natuurlijk bij onze adverteerders!
 
Huub Soemers

BROUWEN IN HET KLEIN
 
Goede ideeën voor een kleine ruimte
Het is een uitdaging om te brouwen in een stedelijke omgeving: kleine keukentjes, miniatuurfornuizen, oncontroleerbare kamertemperatuur en een tekort aan opslagruimte. Degenen die in een landelijke omgeving wonen hebben er geen idee van hoe goed ze het hebben. Garages, tuinen, kelders, kasten, een woonkamer van meer dan 45 m², daar kunnen mensen die in een grote stad wonen alleen maar van dromen. Helaas heb ik al een aantal mensen ontmoet die het brouwen hebben opgegeven toen ze verhuisden naar een grote stad. Vooral vanwege het feit dat ze niet konden bedenken hoe ze dat voor elkaar kunnen krijgen in hun nieuwe, beperkte ruimte. En ik ken verschillende bierliefhebbers die graag zouden gaan brouwen, maar ook niet weten hoe ze dat kunnen doen in hun beperkte ruimte, zonder hun huisgenoten gek te maken.
Ik heb geluk dat ik een gezamenlijke tuin heb (en tolerante buren), maar ik ga naar binnen als de temperatuur onder de 5 graden komt of als het regent en dat gebeurt hier nogal eens. Trouwens om telkens mijn brouwapparatuur twee trappen af en op te sjouwen iedere keer als ik wil brouwen valt niet mee. Dus is brouwen op mijn fornuis soms de beste manier en dan ben ik niet afhankelijk van het weer. Dus zal ik vertellen hoe je kunt brouwen in een klein appartement in de stad.
Mijn grootste aanpassing is de verandering van een gewone manier van brouwen in een Brew-in-a-bag (BIAB) systeem. Bij een BIAB systeem heb je alleen een brouwpan nodig. Dit bespaart ruimte, verkort de brouwtijd omdat je niet hoeft te spoelen en alles is gemakkelijker schoon te maken. Mijn tweede aanpassing is het terugbrengen van de hoeveelheid bier naar 11 liter.
 
11 liter BIAB
Een hoeveelheid bier brouwen van 11 liter volgens de BIAB methode is ongelooflijk handelbaar op mijn kleine fornuisje. Dit zijn de onderdelen van een 11 liter BIAB:
 
 

1. Zorg voor een brouwpan van 19-23 liter. Eentje van 23 liter is ideaal, maar eentje van 19 liter van roestvaststaal is ook goed. Dat is het voordeel van leven in een stedelijke omgeving. Grotere steden hebben meestal een winkel voor benodigdheden voor restaurants. Kijk goed rond, je kunt een pan van 23 liter vinden voor een vriendenprijsje. Als je minder brouwt kun je de brouwpan ook gebruiken om gewoon in te koken, grotere dingen kunnen meestal voor meerdere doeleinden gebruikt worden in een klein appartement.
2. Zoek een zak om in te brouwen. Ik heb gelukkig een naaimachine dus kan ik het zelf maken. Als je dat niet kunt dan zijn er genoeg naaisters die wat willen doen in ruil voor wat smakelijk bier. De zak moet groot genoeg zijn om je brouwpan te vullen, zodat het wort uit de zak kan en het graan erin blijft. Een trekkoord is ideaal, maar je hebt een koord nodig dat lang genoeg is om rondom je brouwpan te spannen. Ook heb je een vergiet nodig om te zorgen dat je brouwzak vrij blijft van de bodem van de pan.
3. Koop een elektrische dompelaar. Deze apparaten zijn ontworpen om water voor vee te verwarmen in plastic emmers. Daar weet ik niet zoveel van, maar ik kan je wel vertellen dat het in combinatie met het gasvlammetje van mijn fornuis erg snel mijn brouwwater opwarmt. En hoewel de gebruiksaanwijzing aangeeft dat het alleen geschikt is voor water heb ik in korte tijd mijn wort aan het koken. Dompelaars zijn geen speelgoed, dus lees de gebruiksaanwijzing goed. 

4. Je mout moet fijner worden geschroot dan normaal, dus vraag aan je leverancier om hier rekening mee te houden. Ik begin meestal met 15 liter brouwwater, waardoor je een dunnere maisch krijgt dan gewoonlijk. Verwarm je brouwwater tot de gewenste temperatuur, draai het gas uit en/of verwijder de dompelaar. Doe het vergiet in de pan en hang de brouwzak erin en zet hem aan de buitenkant vast en roer zachtjes zodat het mout goed gemengd wordt met het water. Controleer de temperatuur nog even, doe het deksel op de pan, wikkel de pan in handdoeken of een oude slaapzak en ga een half uurtje iets anders doen. Dan weer roeren, temperatuur controleren, eventueel nog wat bij verwarmen, weer inpakken en weer 40 minuten iets anders gaan doen. Na 70 minuten breng je het geheel op de afmaischtemperatuur van 78 °C en dan begint het.
5. Maak het koord aan de buitenkant los en til de brouwzak uit de pan. Doe het langzaam zodat het niet gaat klotsen. Ik ga meestal op een krukje staan zodat ik er beter bij kan, maar ik ben dan ook aan de kleine kant. Het volgende is een mogelijkheid, maar wel makkelijk. Ik zet een geperforeerde pizzapan, die iets groter is dan mijn brouwpan, boven op mijn brouwpan. De ring van een springvorm gaat daar boven op en de brouwzak met het mout gaat in de ring. Je kunt dit ook doen met een grotere vergiet. De brouwzak kan dan uitdruipen.
6. Als de brouwzak uitgedrupt is kan hij verwijderd worden en kan het vergiet van de bodem van je brouwpan gehaald worden. Je bent nu klaar om te gaan koken, want spoelen hoeft niet bij BIAB. Ga daarna verder als bij een normaal brouwsel. Let er in het begin wel op dat het wort niet overkookt.

 
Er zijn een paar nadelen. Een pan van 19 liter is niet groot genoeg voor de hoeveelheid mout om een high-gravitybier te maken. Je kunt misschien een deel-maisch maken, maar dat heb ik nog niet uitgeprobeerd. Je kunt natuurlijk ook suiker toevoegen. Je hebt waarschijnlijk ook een lager brouwzaalrendement dan bij de gewone brouwmethode. Hoewel, mijn rendement ligt rond de 75 procent en dikwijls nog hoger. Aan de andere kant is een van de voordelen van BIAB dat je een 100 procent tarwe- of roggebier kunt maken.
 
Vergisting en verder
We zijn klaar met het brouwgedeelte, nu de vergisting. Ik ben een groot voorstander van BetterBottle carboys (een vergistingsfles van speciaal PET-materiaal –FH). Ze zijn licht van gewicht en klein genoeg om ergens in een hoekje te zetten en je hoeft niet bang te zijn dat je ze per ongeluk kapot stoot. Ze hebben ook de goede maat om ze in een bottelemmer te zetten. Voeg water en wat ijs toe en je kunt op een makkelijke manier je vergistingstemperatuur controleren zonder je airconditioner aan te zetten in de zomer of je radiator uit te zetten in de winter. Het heeft wel wat meer aandacht nodig dan een speciale koelkast, maar het werkt wel.
 
Ik heb laatst mijn bankstel weggedaan om ruimte te maken voor mijn kegerator (koelkast met tapinstallatie). Ik heb gekozen voor een koelkast van ongeveer 140 liter die perfect past naast mijn nieuwe loveseat. Met een verhoogrand passen er nu drie vaatjes van 11 liter, een vaatje van 19 liter en een CO₂-tank. Ik heb nu ruimte om te zitten ingeleverd, maar de mogelijkheid om zelf bier te kunnen tappen is het waard.
 
Laten we het nu eens hebben over een belangrijk voordeel van het brouwen in een stedelijke omgeving: de beschikbaarheid van interessante ingrediënten. Er is een belangrijke variatie in beschikbare etenswaren in Mexicaanse, Poolse en Indiase gelegenheden in mijn omgeving. En er zijn nog meer mogelijkheden als ik een stukje verder rijd. Ik gebruik jaggery (ruwe suiker) en piloncillo (ongeraffineerde rietsuiker) in de meeste van mijn Belgische bieren en ook de variëteit aan kruiden en specerijen is onvoorstelbaar in sommige speciaalzaken met artikelen uit het Midden-Oosten. Ook de Chinese winkels en markten hebben een grote variatie aan groente, fruit en heerlijke honing. Ik let altijd op ongewone en interessante ingrediënten om mee te brouwen. Ik maak ook dikwijls andere soorten vergiste dranken. Het maken van een hoeveelheid van 5 liter mead, lacto-gefermenteerde gemberales en groentewijn geven veel plezier, zijn lekker en nemen niet veel plaats in. Er zijn heel veel vergiste dranken in de wereld!
 
Op het web zijn geweldige bronnen te vinden over de BIAB-methode, over het bouwen van kleine kegerators en draagbare tapinstallaties.
Brew in a bag (BIAB)
www.thebrewingnetwork.com/forum/viewtopic.php?f=2&t=4650
www.biabrewer.info/
 
Draagbare tapinstallatie
www.homebrewing.com/articles/beer-dispensing-cooler.php
http://northernbrewer.com/viewtopic.php?f=3&t=34054
 
Kegerator
http://forum.northernbrewer.com/viewtopic.php?t=14079
 
Recepten en technieken van andere vergiste dranken kun je er ook vinden. Ik kan je het boek Radical Brewing van Randy Mosher van harte aanbevelen ter inspiratie van ongewone brouwingrediënten.
Met een paar aanpassingen kun je ook brouwen in een klein appartement. 
 
Mary Izett
 
Bron: Zymurgy, januari/februari 2012 vertaald en bewerkt door Frits Haen

KOKEN MET BIER
Gegrilde varkenskoteletjes met bleekselderij, tuinbonen en Hertog Jan Karakter
 
Type bier: Amber
Ingrediënten voor 4 personen:

• 4 varkenskoteletjes, elk 125 tot 150 gram
• 6 eetlepels zonnebloemolie
• 1 theelepel korianderzaadjes
• 1 theelepel komijnzaadjes
• 1 teen knoflook, uit de knijper
• 2 sjalotjes
• 1 bleekselderijstengel
• 200 gram tuinbonen, uit pot of blik
• 6 eetlepels gevogeltebouillon
• 1 dl Hertog Jan Karakter, flesje van 30 cl
• peper uit de molen en zout naar smaak

 
Bereidingswijze:
In een mengschaal een marinade maken van 4 eetlepels olie, het bier, geplette koriander- en komijnzaadjes en knoflook uit de knijper. Goed roeren en de varkenskoteletjes gedurende 3 uur in dit mengsel marineren. Af en toe omkeren. Sjalotjes schillen en in stukjes snijden. Draadjes van de bleekselderij verwijderen en in blokjes snijden. Twee eetlepels olie in een koekenpan verwarmen en de blokjes bleekselderij en stukjes sjalot roerbakken. Hittebron op de laagste stand zetten en de tuinbonen en bouillon toevoegen. Gedurende 15 minuten laten pruttelen. Op smaak brengen met peper en zout. Varkenskoteletjes met keukenpapier deppen en op een grillpan of op de barbecue aan beide kanten lichtbruin grillen. Af en toe omkeren. De varkenskoteletjes met de rest van de marinade lichtjes met een penseel bestrijken en nog heel kort grillen. Op smaak brengen met peper en zout. Gegrilde varkenskoteletjes met de groenten serveren, vergezeld van een goed gekoeld glas Hertog Jan Karakter
 
Bron: Biercuisine.nl