VERSLAG Kerstbierfestival ESSEN

 
Geslaagde trip op 17 december 2011 naar het kerstbierfestival in Essen (B)
Op zaterdag 17 december 2011 zijn we weer met 32 kerstmannen en kerstvrouwen naar het Kerstbierfestival in Essen (België) geweest. Op de clubavond van november hadden Huub Soemers en ondergetekende (weer) spontaan het idee opgepakt om het reisje te organiseren mits er minimaal 30 personen mee zouden gaan. We hadden dus het idee ge’roffel’d en al snel zaten we zo rond de 30 personen. Uiteindelijk stond de teller op 38 maar om allerlei verschillende redenen moesten er toch een paar mensen verstek laten gaan. Jammer maar daar moet je gewoon rekening mee houden met dit soort spontane acties, is onze ervaring. Om stipt 12.30 uur reden we dan ook goed gemutst vanaf Stappegoor in Tilburg Zuid naar Essen. We wisten dat ons een zware taak stond te wachten: ruim 160 kerstbieren proeven dus we moesten allemaal pieken om dit voor elkaar te krijgen. Een snelle rekensom van Ollie bracht ons op precies 5 de man/vrouw en dat moest toch lukken hadden we ons voorgenomen. Helaas het is niet gelukt; het zijn er per man/vrouw vééééél meer geworden ……J. Voor een sfeerimpressie verwijs ik graag naar de site van de organiserende vereniging: www.ober.be, waar ook de complete bierlijst te zien is en een hele serie foto’s te bezichtigen is. De organisatie van het festival was weer perfect geregeld door ober.be hetgeen als een geweldige prestatie gezien mag worden. Leuk om zo het eind van het jaar te vieren met een aantal gezellige mensen. Oké het heeft niet écht iets met het zelf brouwen van bier te maken maar des te meer met het keuren van (door anderen ‘zelf gebrouwen’) bieren en dat vinden we toch ook allemaal op z’n tijd belangrijk. Ik schat in dat we volgend jaar - zo in november - weer spontaan het idee krijgen om eens naar Essen te gaan voor een bezoek aan het kerstbierfestival 2012. Blok maar vast in jullie agenda. Maar voor het zover is wens ik jullie allemaal een heel gezond, gezellig en gelukkig Nieuwjaar; brouw er wat van!
 
Kees van Haaren
 
P.S. In de bus hebben we nog even navraag gedaan welk kerstbier als beste door de deelnemers was beoordeeld. Hierbij is “Stille Nacht” van de Dolle Brouwers als beste uit  de bus gekomen.

Overschuimers
 
De kerstdagen zijn net voorbij en de kalkoen (gevuld met sinaasappels, port en honing) is alweer verleden tijd. Van de resten is nog een lekkere bouillon getrokken als basis voor een soepje maar nu is het dan toch voorbij. De kerstboom staat nog wel gezellig te stralen naast de warme kachel en de feestvreugde wordt in sterke mate verlengd door het feit, dat Pol nog lekker een week vakantie heeft.
Dat lijkt zo ongeveer voor heel Nederland te gelden, een bezoekje aan het centrum van Tilburg bleek een bezoek aan een geheel volgestroomde stad. Mensen liepen erbij alsof ze die twee kerstdagen maar ternauwernood hadden overleefd zonder te kunnen winkelen. De schade leek direct te moeten worden ingehaald. In groten getale zwermde het kooplustige publiek door de winkelstraten. Waarschijnlijk is het aantal bezitters van een smartphone na de kerst wel gestegen tot 90 procent of daaromtrent en dan toch nog weer gaan kopen. Pol koopt natuurlijk van de weeromstuit niets, al helemaal geen smartphone want Pol is veel te smart om zich door de aanbieders van telefoons en netwerken te laten oplichten. Beetje internetten op zo’n klein pielschermpje voor veel geld. Bovendien heeft de portemonnee van Pol ook veel smart want die is er niet voller op geworden. De crisis treft iedereen en Pol mag blij wezen dat hij nog werk heeft en nog niet naar de voedselbank hoeft, bellen kan ook wel met die ouwe Nokia van dertig euro. Trouwens, het voortdurende gebel van de mensheid, in de auto, op de fiets, in het bos, tot op heden nog niet in het zwembad maar dat zal ook nog wel gaan komen, Pol snapt het allemaal niet zo. Wie moet je in godsnaam ’s morgens om half acht bellen vanaf je fiets? In de trein zit tegenwoordig bijna iedereen ingespannen te turen op het kleine elektrische mirakel of loze gesprekken te voeren. Maar goed, Pol is niet tegen de vooruitgang en als mensen het nodig vinden moeten ze vooral doen. Twee blikken met een touwtje ertussen is tenslotte ook niet erg werkzaam en dat de huistelefoon het nu ook zonder draad kan stellen is dan toch wel weer fijn. Kun je nog eens een biertje uit de kelder gaan halen terwijl je belt.
Ook de kettingzaag is, hoewel niet van heel recente datum, een fijne uitvinding. Niet zozeer om er horrorfilms mee te maken die gevuld worden met heel veel bloed maar vooral om de houtvoorraad op peil te houden. Een mooi karwei voor de sombere dagen tussen Kerst en de jaarwisseling. Een paar jaar geleden ontaarde ondeskundig gebruik in een bezoekje aan het ziekenhuis. Niet voldoende bloed voor een horrorfilm maar als de handbeweging net een paar centimeter verder was geweest, was de schade wel wat ernstiger geweest dan die paar hechtingen in de pols. Dan had Pol wel heel letterlijk losse handjes gehad (nou ja, eentje dan). Of je met de kettingzaag een kalkoen goed kunt fileren gaat Pol dan ook maar niet uitproberen.
Het vuurwerk laat Pol ook dit jaar weer lekker in de winkel liggen, als jong ventje klooide hij er lustig op los met het ontploffende spul. Succesnummer was het plaatsen van een rotje in een versgebakken hondendrol, voorbijgangers konden de act niet echt waarderen. Hier is waarschijnlijk de basis gelegd voor de latere hardloopcarrière van Pol. Nee, de knal van de champagnefles is tegenwoordig voldoende voor Pol, dan is het leven al bruisend genoeg.
 
Pol de Schuimer
 

BERTENS BLIK IN DE BROUWKETEL

 
Engels bier, een uitdaging
 
In het vorige clubblad heb ik laten zien dat het brouwen van een dubbel, tripel of witbier niet de sleutel is voor het winnen van prijzen bij Nederlandse wedstrijden voor hobbybrouwers. We moeten het zoeken in de richting van minder gebruikelijke biertypen.
Vaak wordt dan gekeken naar de Amerikaanse bieren. Ze hebben in Amerika veel verschillende biertypen. Diverse daarvan zijn afgeleid van oorspronkelijk Engelse en Duitse biertypen. Ze hebben er een eigen draai aan gegeven door het gebruik van Amerikaanse hopsoorten die een wezenlijk ander aroma hebben dan de traditionele Europese hopsoorten. Zelf ben ik in de loop der jaren een groot liefhebber geworden van Amerikaanse hop. Het fruitig citrusachige vind ik heel prettig.
 
Dichter bij huis, op slechts een paar uur rijden en varen van ons vandaan ligt een ander land met een heel eigen biercultuur: Engeland. Dit land is onderdeel van Groot-Brittannië dat bestaat uit Engeland, Wales, Schotland en Noord-Ierland. Je bent er zo en dankzij de tunnel zijn de overtochten niet meer zo duur. Voor slechts € 58 boek je een retourticket met de auto en vier personen bij de Nordfolkline. Dat is maar € 14,50 per persoon!
 
Geschiedenis
Het is bekend dat in Engeland al bier wordt gebrouwen sinds de prehistorie. Door zijn geïsoleerde ligging is de ontwikkeling wat anders gelopen dan op het continent. Zo kent men nog steeds op het vat hergistend bier, terwijl dit in onze contreien niet meer bestaat (hobbybieren uitgezonderd natuurlijk).
Langer dan op het continent, werd er in Engeland gebrouwen met gruit. Vooral jeneverbes, moerasspirea en bijvoet waren populair. Het waren de Vlaamse/Nederlandse brouwers die hop zo rond 1400 introduceerden in Engeland. Zij staken het kanaal over en begonnen in Kent met de hopteelt. Nog steeds is Kent een bekende hopstreek. De oude hopeesten zijn zeer karakteristiek en sommige zijn omgebouwd tot vakantieverblijf.
Aanvankelijk moesten de Engelse brouwers niets hebben van hop. Er kwam zelfs een verbod op het brouwen van bier met zowel hop als kruiden.
Na verloop van tijd gingen ook de Engelsen hop waarderen en kwamen er typisch Engelse hopsoorten. De Engelse bieren werden zelfs gemiddeld bitterder dan de continentale bieren. Mogelijk werd dat ook veroorzaakt door de hoge accijns op bier. Onder invloed van die zeer hoge accijns verlaagden de brouwers het begin SG. Mogelijk heeft men dit gecompenseerd door meer hop te gebruiken.
 
Ten onrechte niet zo populair
Ondanks dat Engeland fysiek niet ver van Nederland is gelegen zien we hier weinig Engelse bieren. Bij veel bierliefhebbers heeft Engels bier de reputatie: slap lauw bier. Toch zijn de Engelse bieren in mijn ogen zeer interessant.
Het is verrassend dat bieren met een zo laag begin SG zo veel smaak hebben. De grote hoeveelheid hop speelt daarbij zeker een rol maar ook de typisch Engelse moutsoorten. Op de een of andere manier geven deze mouten veel meer smaak. Uiteraard hoor je met deze mouten op één temperatuur te maischen. Ergens tussen de 65 en 68 ºC gedurende 60 tot 90 minuten. 65 ºC voor een droger bier en 68 ºC voor een wat zoeter bier.
 
Biertypen
Hieronder geef ik een overzicht van Engelse biertypen. Op een paar van deze biertypen wil ik de komende tijd uitgebreider terugkomen met meer achtergrondinformatie en recepten. De meeste informatie die hierna volgt is overigens afkomstig van The Brewer’s Handbook van Ted Goldammer.
 
Barley Wine
Traditioneel was Barley Wine de naam die de Engelse brouwers gebruikten voor hun sterkste bier gebrouwen uit de eerste afloop. Na de eerste afloop werd het beslag gespoeld en verkreeg men meerdere bieren met een afnemend SG.
Barley wine is de rijkste en sterkste van de Engelse bieren, met een wijn-achtig alcoholgehalte. Ze hebben meestal een kleur variërend van brons tot donker bruin, maar er zijn ook enkele gouden versies. Ze zijn moutig, zwaar en vol en ze hebben heel veel fruitigheid die meestal in balans is met de hoge hopbitterheid die af kan nemen bij het ouder worden.
 
Bitter
Één van de belangrijkste biertypen in Engeland (dat meestal getapt wordt) wordt "bitter" of "best bitter" genoemd. De smaak is nogal vrij mild tot uitgesproken, met een gemiddelde of zelfs een laag alcoholgehalte. Het bier is meestal amber, vaak met een roodachtige tint, maar het kan ook goudkleurig zijn. De dominante smaak van dit bier is hopbitterheid, die wordt geaccentueerd door het lage SG. Het hoparoma is gemiddeld tot sterk. In tegenstelling tot mild en pale ale, moet een Bitter droog zijn. Sommige merken hebben een rijke romige schuimkraag, terwijl anderen minder koolzuurhoudend zijn. Ze lijken veel op pale ales. Traditioneel waren pale ales gebotteld, terwijl de bitters in vaten afgevuld werden. Tegenwoordig is deze scheiding niet meer in gebruik. Vandaag de dag zijn Bitters in drie sterktes beschikbaar: ordinary, special and extra special bitter (afgekort ESB). Pale Ales zijn meestal rond de ESB sterkte, sommige zijn net zo sterk als een special bitter.
 
Brown Ale
De oorsprong van Brown Ale ligt in het noordoosten van Engeland, in het bijzonder Newcastle-upon-Tyne, maar tegenwoordig worden deze bieren overal in Engeland gebrouwen. De over het algemeen bruine bieren zijn zoeter, hebben een vollere body, zijn meer roodbruin, en sterker dan Mild Ales. Esters met daarbij behorende fruitigheid zijn waarneembaar en het hoparoma en de -bitterheid zijn meestal aan de lage kant, maar kunnen ook sterker aanwezig zijn. Brown ales zijn minder bitter dan de Pale Ales, meestal zijn ze moutiger en hebben ze een hoger alcoholgehalte.
 
India Pale Ale
Indian Pale Ale (IPA) was van oudsher een zwaar gehopt bier met een hoog begin SG gebrouwen voor de export naar India. Tegenwoordig is Indian Pale Ale een zwaardere en sterker gehopte variant van Pale Ale. De Engelse IPA verschilt veel van de Amerikaanse versie. Hier kom ik in een nog te schrijven artikel op terug.
 
Mild Ale
Oorspronkelijk was Mild Ale een Londens biertype. Je vindt het tegenwoordig in de Midlands. Het is een vrij regionaal biertype. Zelf kan ik deze stijl heel erg waarderen. Een mild is zacht van smaak zonder laf te zijn. De speciale mout die voor dit biertype gebruikt wordt is daar zeker debet aan. Een Mild Ale is laagalcoholisch bier, heeft een donkere moutsmaak zonder dat er sprake is van enige gebrande smaak. De body is licht tot medium.
 
Old Ale
De naam van dit biertype is afgeleid van de bewaartijd voordat het gedronken wordt. Het bier laat men dus eerst verouderen. Old Ale bieren hebben meestal een volle body. De smaak is vaak wat portachtig zoetig met nootachtige en moutige toetsen. Het hoge begin SG in combinatie met Engelse gisten geeft deze bieren een fruitig karakter. Ook het verouderingsproces draagt daaraan bij. Ook de oxidatiesmaak is een gevolg van de veroudering. De kleur is meestal licht oranje tot zeer donker rood.
Old Ales zijn in feite zwaardere versies van Pale Ale. Over het algemeen zijn ze minder zwaar als een Barley Wine.
 
Pale Ale
In Burton-upon-Trent en Tadcaster werden de eerste Pale Ales gebrouwen. Veel Engelse bierliefhebbers zijn van oordeel dat deze bieren het beste vertegenwoordigen van wat het Engelse bierlandschap te bieden heeft. Een Pale Ale is brons- of koperkleurig, heeft een medium body, een matige moutigheid, is royaal gehopt en heeft een droge frisse smaak. Pale ale onderscheidt zich door zijn licht nootachtig en moutig karakter met fruitige boventonen (door Engelse gisten) gevolgd door een hopbitterheid die lang blijft hangen.
 
Porter
Porter was de belangrijkste bierstijl in Groot-Brittannië, vooral in Londen, tijdens de grootste periode van industriële en economische groei (1700-1900). Porter is een zwaar bier van uitgesproken bitterheid, rood-bruin tot zeer donker bruin van kleur. Het heeft meestal een matige body. Porters zijn enigszins vergelijkbaar met stouts. Ze zijn echter veel milder en zoeter van smaak. Ook het hopkarakter is wat minder uitgesproken. Ze hebben een duidelijke - maar niet ovendreven - fruitig karakter en een koffie-achtige smaak van gebrande mout. Engelse Porters worden onderverdeeld in "Robust" en "Brown.".
 
Scotch/Scottisch Ale
Engeland is beroemd om de bittere hopsmaak van de "bitters".Schotland (een ander deel van Groot Brittannië) is beroemd om zijn volle, moutige bieren. Scotch ales zijn zoet en zeer volmondig. Mout en geroosterde mout overheersen in de smaak. De vergistingsgraad is meestal laag. Ze zijn donker koper tot bruin van kleur. Ze hebben een moutiger aroma, donkere kleuren, en zijn voller en rokeriger van karakter dan de Engelse bieren. Bitterheid en hoppigheid zijn niet de overheersende factoren in de Schotse ales. In vergelijking met de Britse bitters zijn ze minder fruitig en zijn ze over het algemeen donkerder, zoeter en moutiger. Sommige Scotch Ales hebben een turf of rook karakter door het gebruik van mouten die boven een turfvuurtje geëest zijn.
Scotch ales zijn vaak bekend onder namen als "Scotch Light 60 /", "Heavy 70 /" en "Export 80 /." De zware Scotch ales zijn aangeduid met hogere waarden, variërend van 90 / - tot 160 /.
Aangenomen wordt dat de aanduiding /” te maken heeft met een oude methode van belastingheffing waarbij het belastingtarief was gebaseerd op de zwaarte van het bier. Naar mate een Scotch Ale zwaarder is heeft het een sterkere moutige smaak, donkere kleuren en rokerig karakter.
 
Summer Ale
De Engelse Summer Ale (er is ook een Amerikaanse versie) is blond tot goudkleurig. Het heeft een matige bitterheid en body. Vaak wordt er tot 25% tarwemout gebruikt en soms geroosterde tarwe waardoor het bier een biscuitachtige smaak kan krijgen. Door de lichte kleur en het gebruik van tarwe wordt het biertype wel eens vergeleken met een Kölsch. De hopgift kan bestaan uit Engelse, Amerikaanse of Duitse aromahop. Summer Ales hebben daardoor vaak een duidelijk hoparoma. Het hoparoma is wisselend in balans met de moutige smaak. Over het algemeen zijn deze bieren verfrissend en dorstlessend. Een fruitig estertje mag aanwezig zijn. Diacetyl (boterachtig) en dimethylsulfide (gekookte groente achtig) zijn niet gewenst. Bij een lage serveertemperatuur is tweeschijn mogelijk.
Zelf vond ik deze bieren een verrassing toen ik in 2010 voor de laatste keer in Engeland was. Daarvoor had ik deze bieren nog nooit gedronken.
 
Stouts
Stouts werden voor het eerst geproduceerd in het begin van de negentiende eeuw als zware Porters. Na een korte periode noemden de brouwers het nieuwe biertype niet meer een zware porter maar kwam de naam Stout in zwang.
Stouts zijn zeer donker, bijna zwart van kleur. Hun kleur is afkomstig van geroosterde mout en/of geroosterde gerst, donkere caramout en soms wat chocolademout. In vergelijking tot Porters zijn Stouts zwaarder qua begin SG, lager qua vergistingsgraad en hebben ze iets meer bitterheid. In de loop der jaren zijn er subtypen ontstaan Je hebt Imperial Stout, Milk/Sweet Stout (met lactose toevoeging) en Oatmeal Stouts.
 
Hoe verder
Aan de hand van de gegeven beschrijvingen zou je kunnen kijken welk biertype jou aanspreekt om vervolgens je verder te verdiepen in het biertype. Dat kan op verschillende manieren.

• Allereerst kun je proberen of je de bieren kunt proeven. Bij bijvoorbeeld T-drinks in Tilburg, Mitra slijterij Van Bergen in Eindhoven, Burg Bieren in Ermelo, Bert’s Bierhuis in Utecht, Melgers in Haarlem of de Bierkoning in Amsterdam kun je goed terecht.

Dat kan ook door met de boot naar Engeland te gaan. Een nachtje slapen in een Bed & Breakfast in de buurt van een paar goede pubs en een bezoek aan een supermarkt of eventueel een brouwerij. Voor het vinden van goede pubs kan ik het boek The Good Beer Guide van Camra van harte aanbevelen.

• Kijk op Wiki-Hobbybrouwen.nl bij de pagina met omschrijvingen van biertypen. Daar vind je de technische informatie van de hier besproken biertypen. Ook zijn er links naar recepten. Probeer een paar van deze recepten uit.
• Koop een boekje dat specifiek over het biertype gaat. Koop dat bij voorkeur via de link naar Bol.com op de sites Hobbybrouwen.nl of Wiki-Hobbybrouwen.nl. Je steunt zo het Forum Hobbybrouwen.nl zonder dat het je extra geld kost. De boeken zijn uitgegeven door Brewers Publications en hebben als titels: Barley Wine, Brown Ale, Mild Ale, Pale Ale, Porter, Scotch Ale en Stout.

 
Veel succes!
 
Jacques Bertens

Mijn eerste lustrum als hopkweker

Dit is het 5^e jaar dat ik hop kweek. Zoals het hoort steeds wat bij geleerd. In de sfeer van do’s en dont’s. Mogelijk dat mede thuisbrouwers nuttige tips uit mijn verslag kunnen halen. Begonnen met een handje vol bellen en drogen op het bakblik in de oven. Dit jaar negen verschillende soorten hop geoogst. Geplukt 15,7 kg natte hopbellen. Hiervan overgehouden 3,25 kg gedroogde hopbellen. Meer dan voldoende voor mij om een seizoen mee te kunnen brouwen.
 
Toegepaste opgedane kennis bij het kweken en oogsten van hop
De ingewonnen informatie bij het Hopmuseum Tettnang doorvoeren. De dit voorjaar gekochte Tettnanger en Hallertau Mittelfrüh bij Eickelmann Geisenfeld aangeplant en geoogst. In juli heb ik hopkwekerij Eickelmann in Geissenfeld bezocht en daar de dwerghop Gimmli gekocht en aan geplant naast de deur van mijn brouwerij “De Vogelkooi”. Hopplanten opkweken uit wortelstekken in containerpotten (16cm).
Hopplanten opkweken door stekken van plantentoppen. (5cm). Versneld drogen met droogtoren systeem van Veenmankisten. Persen van de gedroogde hopbellen (luchtvrij maken) met ontworpen perssysteem. Vacuüm sealen.
 
Mijn hop assortiment

 
Kweekplaatsen
De Target laat ik groeien tegen de zijgevel van het huis (op het zuid oosten) boven heb ik een beugel voor hanging baskets gemonteerd en onder een schroefoog. Een geplastificeerde ijzerdaad gespannen met daarom heen plastic bindtouw om de hop grip te geven bij het omhoog klimmen.
 
De regenafvoer tap ik af om de hopplanten aan voldoende water te helpen.
Voor de 8 andere soorten heb ik een hopveld bij boomkwekerij Beekers aan de Strijpenseweg Prinsenbeek in het buurtschap Verlorenhoek Polderzijde
 

 
  
 
Mijn dwerghop Gimmli heb ik naast de deur van mijn brouwerij “De Vogelkooi”een prominente plaats gegeven.
 
Kweekproces
De oudste hopplant is de Northern Brewer die ik in het voorjaar van 2006 van Piet Reniers uit Veldhoven heb gekregen. In de beginfase liet ik de hopplant klimmen langs bogen van kweektunnels die door tuinders gebruikt worden om tunnelkassen mee te bouwen. Vanaf 2009 heb ik klimpalen gemaakt van steigerpijpen. Aan de steigerpijp heb ik boven aan en op 1 meter van onder een kruisconstructie gelast. Aan de uiteinden van kruisconstructie zijn ogen gelast, hierdoor heb ik ijzerdraden gespannen. De steigerpijp gaat dan midden in de pot ong. 1 meter de grond in. Deze constructie heeft alle zomerstormen tot dusver door staan. De eerste opschot heb ik geoogst als hopscheuten en mijn vrouw heeft hier een speciaal gerecht van gemaakt.
 
Dit weg halen van de eerste scheuten heeft ook een doel. Als vanaf de eerste week van april de hopplant gaat groeien dan zal deze op de langste dag net boven zijn (5/6 meter). Dit heeft als effect dat de plant dan opzij scheuten gaat maken en de bloemen (bellen) mooi in de zon komen te hangen. Als de plant te snel groeit, vormt hij bovenin een pruik en verstikken veel bloemen bij gebrek aan voldoende licht.
Per plant heb ik maximaal 8 loten laten door groeien en naar de vier opgaande draden geleid. De resterende uitlopers steeds weggesnoeid. Met een beetje begeleiding zijn de hopplanten schitterend gegroeid en klommen fraai naar boven. Door het groeizame april weer schoten ze iets te ver door. Een enkele keer heb ik luis moeten bestrijden die zich voornamelijk op de jonge groeitoppen richtte. Een mengel van groene zeep met spiritus was voldoende om deze aanvallen af te slaan.
 
Verbeterpunten hopkweek 2011
Om de wortelstructuur van de hopplant tot zijn recht te laten komen heb ik ze uit de containers gehaald en een plantruimte geven van 1 m2. Ook ga ik bemesten. Ieder jaar extra compost geven door met een palenboor gemaakte gaten op te vullen met compost. Op advies van de hopboer uit Tettnang ga ik tijdens de groei wekelijks een kleine portie meststof geven.
 
 
      
Het eerste opschot geoogst als hopscheuten. De opkomende hop afgedekt met zwart plastic. Dit gaf een bevredigend resultaat maar de opbrengst blijft beperkt. Mooie resultaten met Saaz en Northern Brewer. Met het winnen van hopscheuten door gegaan tot 15 april.
Hierna de lengtegroei laten beginnen. Door het uitzonderlijke voorjaar, zomertemperaturen over dag en warme nachten, was de groei uitzonderlijk. De laatste week van mei bereikten de hopplanten de bovenkant van de klimpalen. Weer bleef de Challenger achter zoals vorig jaar. Ik heb een jong exemplaar bij geplant maar later kwam de Challenger weer op. De dit jaar aangeschafte planten Tettnanger en Hallertau Mittelfrüh, gekocht bij de Firma Eickelmann in Geisenfeld, maakten een goede start.
De hopplanten werden wekelijks bij gemest met kleine hoeveelheid DCM organische meststof voor groenten NPKMgO 6-8-12-2. Ondanks het droge, warme weer in het voorjaar geen of nauwelijks vergeling van de bladeren gehad. Dus de keuze om de wortels de vrije loop te geven was een verbetering.
 
Hopoogst
Zoals in het boek Heimbrauen fur Fortgeschritten beschreven is zagen bij mijn hopplanten de bellen er soortgelijk uit. In de doorsnede van enkele bellen was duidelijk de gele werkzame bitterstof lupiline te zien.
Zo moet met enige zorg het oogstmoment worden gekozen omdat de bellen zo snel mogelijk gedroogd moeten worden om de frisse groene kleur te behouden.
In 2009 was dat geen kunst om dat we een mooie, droge nazomer hadden.
In 2011 heb ik geoogst op 27 en 29 augustus en 2 september vanwege het onbestendige weer de goede momenten uit gezocht zodat de hopplanten winddroog waren.
Het bemesten is maar deels een succes gebleken. Vooral de Northern Brewer is gaan woekeren boven in de klimpaal en ook in de bellen ontstond veel bladgroei.
Dus volgend jaar 2012 geen bemesting tijdens de groei. Ik laat dan een loot, hooguit twee, opgroeien per klimdraad. De klimpalen moet ik steviger gaan maken door de buizen aan de steigerpijpen te vervangen door voldoende zware strips. De geplastificeerde binddraad en het kunststof bindtouw vervangen door nylondraad.
 

Verwerking van de hopbellen

Door de hoge luchtvochtigheid die eind augustus, begin september heerste was in vrijwel alle soorten een aanzet van schimmelvorming op de bellen te zien. Het was dus zaak de bellen zo droog mogelijk te oogsten en zo snel mogelijk te verwerken. Vooral het drogen bij 60 ⁰C deed de schimmel ogenschijnlijk verdwijnen. Ik heb de hopbloemen geplukt met zo kort mogelijke steel. De bellen vrij gemaakt van blaadjes en vervolgens gaan drogen. De plant zoveel mogelijk in stand gelaten zodat hij in het najaar nog reserves kan opbouwen.
 
Drogen
Professionele hopboeren brengen het vochtgehalte terug tot 13 % van het plukgewicht.
Met de vorig seizoen ontwikkelde methode gaan drogen. Een droogtoren van Veenmankisten met een ventilatorkachel ( 2000 watt) onder in en de buiten kant afgedekt met plasticfolie.
De warme lucht stijgt op door de geperforeerde bodem van de Veenmankisten. De temperatuur werd in de onderste kist ong. 60 ⁰C en in de volgende kisten liep de temperatuur terug tot ongeveer 30 ⁰C in de bovenste kist.
Als voorbeeld het drogen van de Target hop 3858 gram duurde 13 uur met de 2000 watt-stand van de ventilatorkachel. Ik droogde terug tot 846 gram droge bellen.
 
Door de kisten om het uur van volgorde te wisselen werden alle hopbellen even droog.
 
Hopoogst 2011
 

 
Totale hopoogst 15751 gram natte bellen  na drogen over 3248 gram gedroogde bellen.
 
Hop samen persen
Om de lucht tussen de gedroogde hopbellen uit te persen is een hopbellenpers ontwikkeld.
Geëxperimenteerd met het samenpersen (lucht vrijmaken) van de hop. Naar idee van Piet Oosterhaven en de vindingrijkheid van zwager Frans Mommersteeg een pers gebouwd.

1. Neem een plastic rioolbuis van 1 meter diameter b.v. 12 cm = inhoud 10 liter
2. Maak 2 houten / stalen schijven; 1 iets groter en 1 iets kleiner dan de buis
3. Doe er een draadstang door vast aan de kleine schijf en door de pijp
4. Vul de pijp met hop
5. Grote schijf met een moer erop.
6. En nu maar draaien met sleutel (draadstang kan tegengehouden worden door extra sleutel)
   7. Zodra voldoende aangedraaid, pijp eraf en een worstje over met de draadstang erin.
   8. Hopworst snijden in plakken van 100 gr.

 
 
          
 
Op de voorgrond de hoppers. Als basis is gebruikt trapezium draadstang spindel die in de bouw gebruikt worden om betonstortplaten op de goede afstand te houden. Met stempels uit kunststof schijven. Een robuuste pvc-pijp diameter 155mm en afstanddrukbuis met diameter 60mm.
 
De ingesealde hop
Vorig jaar was bij de ALDI een vacuümseal apparaat in de aanbieding (Seal a meal.) en na enig oefenen is de gedroogde hop vacuüm in geseald
     
 
Bezoek  Hoppecruyt
Eind augustus hebben we de Westhoek bezocht met de bedoeling een rondleiding te krijgen bij de hopboerderij van ’t Hoppecruyt. Helaas moet je je vooraf aanmelden. Wel werden we gastvrij te woord gestaan. De in Proven (gemeente Poperingen) gekweekte Kent Goldings en Challenger komen van herkomst uit Engeland, Kent. Het bemesten van hopplant zoals dat in het Tettnang gebied werd aanbevolen raadde Wouter Desmeyter tijdens de groei af. Wel een organische mestgift na de oogst werd door hem aanbevolen.
 
Resultaat van overbemesting
  
 
Door overbemesten gaan blaadjes groeien in de hopbellen.
 
Toepassen van zelf gekweekte hop
Met Target in blonde bieren en Northern Brewer in donkere abdijbieren heb ik bevredigende resultaten. Saaz heb ik in brouwsels Duvel gebruikt. Perle in Kölsch en Alt. Kent Goldings in Chouffe en Challenger in Karmeliet.Tettnanger in Weizen en Mittelfrüh in Bockbieren.
 
Opkweken van hop
Van alle soorten hop die ik in gebruik heb probeer ik steeds 3 overjarige planten voor geïnteresseerde hobbyisten op voorraad te hebben. Ik stek deze af van de moederplant door meestal wortelstek te nemen. Ik plant ze dan op in 14cm containerpotten.
Dit jaar experimenteer ik met het stekken van jonge groeitoppen
  
 
Verbeterpunten Dont’s en Do’s

• niet bemesten tijdens de groei.
• 1 of slechts 2 loten laten opgroeien per draad.
• Pas vanaf 3^e week  in april het opschot laten doorgaan.

Goed ging;

• Drogen met ventilatorkachel en Veenmankisten.
• Het samenpersen met de Piet Oosterhaven-pers.
• In sealen met nieuw aangeschaft folie (ALDI aanbieding).

 
Wim van den Kieboom
 
Literatuur

1 Bierbrauen, Hubert Hanghofen, blz. 17-21, ISBN 3-405-15626-2

2 Brew Ware, F.Lutzen, blz 45, 201-209, ISBN 0-88266-926-5
3 Designing Great Beers, Ray Daniels, blz 107-110, ISBN 0-937381-50-0
4 Technology Brewing and malting. Dr.H. Mangen, blz49-66 en 282, ISBN 3-921690-49-8.
5 Heimbrauen fur Fortgeschritten, Rudolph Hagen, blz 59-72, ISBN 3-418-00789-9.
 
Websites
www.hoppecruyt.be
www.west-vlaanderen.be
www.hopfenmuseum-tettnang.de
www.eickelmann.de
www.hopmuseum.be

Op hout gerijpt bier

 
Vroeger werd bier in houten tonnen vergist, rijpte daarin en werd daaruit getapt. Dat kwam eenvoudigweg omdat het toen de meest geschikte waterdichte vaten waren. Tegenwoordig zijn brouwerijen en amateurbrouwers weer erg geïnteresseerd in deze manier van werken. Doel daarbij is het opnieuw uitbrengen van historisch bier, met de nadruk op de soorten die profijt hebben van een houttoets.
 
Aangezien de kosten en de mate van onderhoud die gemoeid zijn met het brouwen in vaten, is het gebruik niet wijd verbreid. Maar voor degenen die de strijd durven aangaan, kunnen de resultaten indrukwekkend zijn. Er zijn keldermeesters die jaren van hun leven hebben gewijd aan onderhoud, reparatie en het gebruik van vaten. Daarom is er veel informatie over dit onderwerp te vinden, maar een kort overzicht van de basisbegrippen is handiger voor amateurbrouwers.
 
Een van de grootste zorgen bij het gebruik van vaten is de hygiëne. Als ze gebruikt worden voor vloeistoffen met een laag alcoholpercentage zoals bier, moet er rigoureus worden schoongemaakt tussen twee vullingen in. Het vullen van het vat met een hygiënisch middel tussen twee vullingen in is van het hoogste belang om de beestjes buiten de deur te houden. Als er toch een infectie is opgetreden, zijn er enkele mogelijkheden om dit ongedaan te maken. Enerzijds kan korte tijd oververhitte stoom worden ingeblazen of wordt de binnenkant opnieuw gebrand. Maar deze drastische maatregelen bieden niet eens garantie tot succes.
Vaten die gebruikt zijn om sterke drank te laten verouderen zijn betrekkelijk veilig. Dat geldt minder voor degene die gebruikt worden voor port, sherry of wijn. Elke vloeistof zal een eigen karakter aan een bier geven dat in zo´n vat ligt te rijpen. Dat geldt evenzeer voor de kenmerkende tannine, vanilline en andere houtgeuren. Er zijn natuurlijk brouwers die opzettelijk hun vaten infecteren (of laten we zeggen: injecteren) met diverse bacteria en wilde gisten zoals Lactobacillus en Brettanomyces. Het beoogde effect is het krijgen van een zurige of ambachtelijke uitstraling zoals bij een Belgische stijl. Het injecteren moet met de nodige voorzichtigheid gebeuren omdat gewaakt moet worden voor wederzijdse besmetting. Zodra een vat ‘besmet’ is, zal het vrijwel zeker niet meer voor andere zaken gebruikt kunnen worden.
 
Een andere belangrijke zaak is om er voor te zorgen dat het vat geheel gevuld blijft. Duigen hebben de neiging om te krimpen als het vat een aantal dagen droog staat. Daarom moet het vat tot de nok gevuld worden met een hygiënische vloeistof als er geen bier in wordt bewaard. Als dat voor langere tijd is moet de vloeistof af en toe vervangen worden. Door het gebruik zal het hout gaandeweg minder invloed op het bier hebben. Het is wel mogelijk om de binnenkant bij tijd en wijle opnieuw aan te branden, maar daar is natuurlijk een grens aan. Uiteindelijk zal het vat van de hand gedaan moeten worden of verzaagd tot een bloembak. Bij kleinere vaten zal dat sneller gaan dan bij grotere omdat de verhouding tussen vloeistof en oppervlakte groter is. Naast de contacttijd is ook de leeftijd van het vat van belang. Vaten die recentelijk zijn gebrand geven soms een ongewenste hardheid aan het bier. Daarom worden nieuwe vaten in veel gevallen eerst gevuld met een sodaoplossing om de scherpe kantjes eraf te halen. Mocht een bier alsnog teveel houtsmaak hebben gekregen, dan kan dat terug op peil worden gebracht door te mengen met een ongelagerd bier.
 
Vaten voor bourbon-whiskey zijn een zeer goede keus om bier te lageren. Daarvoor komen vooral de donkere, sterkere soorten in aanmerking die goed samengaan met de karaktertrekken van whiskey en hout. Volgens wettelijke voorschriften mogen die vaten maar één keer gebruikt worden om bourbon te lageren. Daarom zijn Schotse stokers en wijnmakers er erg op gebrand om die op te kopen en voor hun eigen producten te gebruiken. Ze zijn ongetwijfeld ook verkrijgbaar voor amateurbrouwers, maar prijs en beschikbaarheid zijn sterk afhankelijk van vraag en aanbod. Zorg er in ieder geval voor dat je voldoende bier hebt om een vat van 53 gallon (circa 200 liter) helemaal te vullen. Bij een gedeeltelijk gevuld vat zal het bovenste gedeelte gaan uitdrogen en de inhoud is vatbaar voor infecties. Bovendien zal de lucht boven het bier voor zware oxidatie zorgen.
n.b. een standaard Amerikaans biervat heeft een inhoud van 31 gallon (circa 117 liter).
 
De kleinere vaten die kuipers soms maken voor hobbyisten kunnen veel van die problemen oplossen. Daardoor zal een op eiken gerijpte nutbrown ale met whiskeysmaak en –geur goed mogelijk zijn zonder een groot vat Jack Daniels aan te hoeven schaffen. Het gemak van schoonmaken en vervoeren, de lage prijs en snellere rijpingstijd zijn allemaal voordelen van kleinere vaten. Maar sommige zaken vragen toch nog even de aandacht.
 
Eén van de mogelijke scenario’s zou het volgende kunnen zijn: zoek een relatief klein vat (bv 2 à 3 liter), vul dat vaatje met een goedkope whiskey, bourbon of witte rum en zet het vaatje weg.
Als het bier vergist is en klaar om gelagerd te worden wordt de vloeistof uit het vaatje overgegoten in een fles of iets dergelijks. Laat vervolgens een gedeelte van het bier lageren in het vaatje totdat het gewenste karakter bereikt is. Meng het bier uit het vaatje met de achtergebleven hoeveelheid. Maak het vaatje schoon en vul het met de bewaarde sterke drank. Het lageringsproces kan daarna weer worden herhaald. De sterke drank kan gemengd worden met andere drankjes en vervolgens worden aangevuld. De drank kan ook worden toegevoegd aan bier om daar een eiksmaak aan te geven. Als het vaatje regelmatig wordt bijgevuld, kan de vloeistof voor langere tijd blijven zitten. De lange contacttijd zal natuurlijk wel voor een sterke houtsmaak zorgen.
 
Het bijvullen van het vaatje is nodig omdat ongeveer 10% per jaar zal verdampen vanwege de poreusheid van het hout. Dit verschijnsel is bekend als het ‘Angel’s Share’ (het deel voor de engelen). Het aandeel alcohol dat verdampt in een vochtige omgeving is groter dan het aandeel water terwijl dat bij een droge omgeving precies andersom is. Dat wil dus zeggen dat de inhoud van vaten in een vochtige omgeving sterker wordt in de tijd, terwijl het alcoholpercentage lager zal worden bij een droge opslag. Een drogere oplossing heeft ook als effect dat er meer vanilline uit het hout vrijkomt zodat het resultaat zachter wordt.
 
De temperatuur heeft ook invloed op het rijpingsproces. Een hogere temperatuur resulteert in oxidatie, meestal gewenst voor sterke drank, maar zeker niet in zwakalcoholische drank zoals bier. Een hogere temperatuur zorgt ook voor een sterkere verdamping. Misschien is de beste manier van rijping wel het doormaken van koude winters en warme zomers. Dit zorgt zowel voor het verdampen en opnemen van vocht, waardoor een rijk aroma ontstaat. Hogere temperaturen zijn echter niet zo gewenst in verband met besmetting en oxidatie.
 
Vanwege al deze verschijnselen wordt het lageren op vat een behoorlijke uitdaging, zelfs op kleine schaal. Gelukkig zijn er alternatieven voorhanden, zoals krullen van eikenhout (chips), geur- en smaakstoffen en eikenhouten spiralen. Met deze hulpmiddelen kan een karakter van eiken worden toegevoegd aan het bier zonder dat er een vat aan te pas komt. Vaten worden van verschillende eiksoorten gemaakt en worden in verschillende gradaties gebrand voor gebruik in diverse situaties. De vraag is dus: wat gaan we gebruiken?
 
Er zijn er drie soorten eiken snippers (chips) beschikbaar in diverse mate van gebrandheid.

1. Amerikaanse eik wordt in de regel gebruikt voor whiskey en rode wijnen. Het is goed verkrijgbaar en niet zo duur. Het heeft de neiging om smaken en geuren intenser en sneller af te staan dan de andere soorten. Deze eik brengt vanillesuikerachtige geuren en toastachtige koffiesmaakstoffen met zich mee en heeft de sterkste eigenschappen van eikenhout.
2. Hongaarse eik groeit trager dan de andere soorten en heeft dientengevolge een fijnere structuur. Mede daardoor worden zachtere en verfijndere smaak- en geurstoffen afgegeven zoals vanille en karamel. Hongaarse eik ligt wat prijs betreft tussen de Amerikaanse en de Franse soort in.
3. Franse eik heeft de meest nobele karaktertrekken van de drie soorten en dat uit zich in de prijs. Het is poreuzer dan de andere soorten en geeft meer smaken en geuren af zodat een bier of wijn gemakkelijk overklast kan worden. Deze eik heeft echter de voorkeur bij de wijnmakers vanwege de klassieke kruidachtige karakter met kenmerken van kruidnagel en zijn droge, looizuurachtige afdronk.

 
Over de mate van branden kan het volgende worden opgemerkt:

• Een lichte branding zorgt voor fruitig, tropisch aandoend kokoskarakter. Het geeft echter ook de hoogste mate van tannine af.
• Een gemiddelde branding geeft een beter bouquet bij een minder droge afdronk en een hoge mate van vanille-achtige zoetheid.
• Medium-Plus is wat donkerder en brengt honing, geroosterde noten en kruiden teweeg bij een evenredige toename in kleuring.
• Zwaar gebrand is de donkerste soort en geeft duidelijke toetsen van koffie, toast en cacao.

 
Hoeveel eik moet je nu gebruiken in je bier? Voor wijn wordt normaliter 3 tot 4 gram eik per liter gedurende 2 maanden toegevoegd. Maar voor bier is dat een beetje teveel van het goede. Een dergelijke toevoeging is misschien wel mogelijk bij een imperial stout, maar een kleinere hoeveelheid of een kortere contacttijd wordt aangeraden. Het resultaat is afhankelijk van zoveel variabelen dat elke week of om een aantal dagen even geproefd moet worden. Naar het blijkt neemt de eiksmaak sterk toe in de eerste dagen. Zodra het hout echter wordt verwijderd, zal de smaak milder worden met het verstrijken van de tijd. Zorg ervoor dat de snippers steriel worden gemaakt voor het toevoegen, door ze te overgieten met kokend water of door ze een paar dagen in sterke drank te weken.
 
Je kunt ook nog gebruik maken van eiken spiralen. Die worden op bepaalde lengtes verkocht, maar zijn natuurlijk in te korten. De gedefinieerde oppervlakte zorgt ervoor dat het resultaat beter te voorspellen is, maar omdat het oppervlakte relatief groot is kan de extractie nogal snel gaan. De volledige smaak zal in 6 maanden onttrokken worden, maar regelmatig proeven is een goede zaak, zeker in de eerste twee weken.
 
Bij een wedstrijd wordt beoordeeld op een aangename toevoeging van de eik aan het basisbier. Oxidatie is iets wat bij het lageren op hout hoort, net zoals een licht kenmerk van tannine, maar dit mag niet afleiden van de oorsprong. Daarom is een sherrysmaak wél akkoord, maar de smaak van karton of nat papier natuurlijk niet. Kies daarom een stijl die past bij een geringe mate van de tannine, maar vermijdt een duidelijk samentrekkend gevoel. Het gaat om de smaak van het basisbier, niet alleen om het houteffect.
 
Recept voor een op hout gerijpte Baltische Porter
(Gebaseerd op Zek´s Porter uit Brewing Classic Styles van Jamil Zainasheff en John Palmer)
 
De ingrediënten zijn gebaseerd op een brouwsel van 20 liter, met een kookmassa van 8,2 liter (high gravity dus).
 
3000 gram Coopers lichtkleurig moutextract
1810 gram Münich moutextract
  450 gram Coopers lichtkleurig droog moutextract
  200 gram Crystalmout 160 EBC (60 Lovibond)
  200 gram Special B 320 EBC (120 L)
  113 gram Carafa Speciaalmout 1600 EBC (600 L)
    59 gram Chocolademout 925 EBC (350 L)
    99 gram Lubelski (Lublin) hop 4% gedurende 60 minuten
    21 gram Lubelski (Lublin) hop 4% gedurende 15 minuten
      3 gram Iers mos gedurende 15 minuten
28 à 57 gram chips van Frans eik, medium gebrand (in de nagisting)
    33 gram gehydrateerde korrelgist of een voldoende grote giststarter of
   6,5 pakje van een van de volgende soorten:
Wyeast 2206 Bavarian Lager, White Labs WLP885 Zürich Lager,
White Labs WLP830 German Lager
n.b. als Lubelski niet beschikbaar is, kan ook Saazhop of soortgelijk worden gebruikt.
 
Begin SG 1088         Eind SG 1018           IBU 37           Alc. 9,4 vol.%
 
Werkwijze:

• Doe de geschrote granen in een zak en laat die 30 minuten weken in 5,7 liter water van 66 ^o
• Haal de zak uit het water, spoel hem met 2,5 liter heet water en laat uitlekken.
• Voeg de moutextracten toe aan het water en breng alles aan de kook.
• Voeg de 99 gram bitterhop toe en laat 45 minuten meekoken.
• Voeg de 21 gram aromahop en het voorgeweekte Iers mos toe en laat nog 15 minuten koken.
• Koel het wort tot 13 à 16 ^oC, breng over in de gistemmer en vul aan met koud water tot 20 liter.
• Zorg dat de temperatuur is gezakt tot 10 à 13 ^oC, belucht het wort en voeg de gist toe.
• Laat het wort enkele weken vergisten bij een temperatuur van 12 ^oC (i.h.a. tot de vergisting gereed is).
• Hevel het jongbier van de gist over in een fles of emmer waar de steriele chips in zijn gedaan.
• Laat het bier 4 tot 12 weken staan bij 12 ^oC of lager het bier op 1 ^oC als dat mogelijk is. Proef regelmatig van het bier.
• Hevel het bier van de chips af als de smaak voldoende sterk is geworden.

 
Amahl Turczyn Scheppach
 
Bron: Zymurgy, mei/juni 2011, vertaald en bewerkt door Kees Emmen

Colruyt met eigen bierkookboek

 
Trek in een lekker stukje staartvis, een gemarineerd varkenshaasje of een chocolademousse, maar dat allemaal wel bereid met bier? Dan kan je terecht in het nieuwe kookboek van de Belgische discounter Colruyt, ondertussen wereldberoemd van de bouwsteendozen van Westvleteren. Colruyt had al 23 eigen kookboeken in het schap staan.
Daar is nu een 24^ste bijgekomen, volledig gewijd aan het Belgisch bier. Niet helemaal toevallig: de grootgrutter uit het Brabantse Halle was in 1980 de eerste in België die streekbieren begon te verkopen met een wisselend aanbod volgens de streek. Vandaag biedt Colruyt 140 soorten bier aan over zijn verschillende vestigingen, alles samen goed voor zo’n 142 miljoen liter bier per jaar.
In het boek staan 110 recepten met uiteenlopende bieren. Om de recepten te bereiden behoeft men geen koksdiploma. Daarnaast worden ook 140 bieren beschreven naar aroma en smaak door sommelier Andy De Brouwer van het bekende Hotel-Restaurant Les Eleveurs in Halle.
Alles is heel overzichtelijk samengebracht in een mooi boek in vierkleurendruk met hardcover. Via de QR-codes in het boek kunnen de gebruikers van smartphone of tablet-pc filmpjes en bierdegustaties bekijken en uitzoeken in welke Colruyt-winkels welk bier te vinden is of wat eventueel een alternatief is. Bij het boek zit ook een knap gemaakte DVD waarin aanschouwelijk wordt uitgelegd hoe je bier degusteert.
Hoewel Colruyt stelt dat alle recepten zoals steeds door een zestal gezinnen zijn uitgeprobeerd, valt het op dat heel vaak de biersaus moet ingekookt worden. Wie ooit met bier heeft gekookt, weet dat dit alleen bitterheid kan opleveren. Een scheutje op het einde volstaat doorgaans. Jammer, want voor de rest mogen heel wat recepten er best zijn.
Ook jammer is dat in het boek een loopje wordt genomen met wat nu wel of niet een abdijbier is, zoals de Belgische Brouwersfederatie 15 jaar geleden probeerde door te voeren. Dat heeft te maken met de positionering die de brouwers van niet-officiële abdijbieren willen bereiken, klinkt het bij Colruyt.
“Belgische bieren. In de keuken én in het glas”, 179 pagina's, met dvd 'Bier van a tot z' is uitsluitend te koop in de Colruyt-winkels. Kostprijs 10,95 euro. Verzendingen per post zijn niet mogelijk.

KOKEN MET BIER
 

Courgetteroomsoep met knapperige bacon en Westmalle Tripel.

Ingrediënten: 600 gram courgettes, 1 ui, 2 teentjes knoflook, 150 gram baconplakjes, 4 eetlepels olijfolie, 0,8 l kippen- of groentenbouillon, 1,5 dl Westmalle Tripel, 1 dl room, 2 eetlepels fijngehakte peterselie , peper en zout

Bereiding:
Een eetlepel olie verhitten in een kookpan en de plakjes bacon zo knapperig en droog mogelijk bakken. Af en toe omdraaien.

Laten afkoelen en verkruimelen. De courgettes halveren, zaadjes verwijderen en in blokjes snijden. De ui en de knoflook schillen en in stukjes snijden. 4 eetlepels olie verhitten in een braadpan en de blokjes courgette en ui bakken. Vuur lager zetten en de fijngesneden look en bouillon erbij doen. 30 minuten zacht koken en tot een gladde massa pureren met een mixer. Daarna de Westmalle Tripel  eraan toevoegen en enkele minuten goed opwarmen. Room erdoor roeren en op smaak brengen met peper en zout. Werk af met fijngehakte peterselie.